ભારતીય ઇતિહાસ શૂરવીરો થી ભરેલો છે. કીટ્ટુરની રાણી ચેન્નમ્મા એમાં નોંધાયેલું એક સુવર્ણ નામ છે. તે એક મહાન યોદ્ધા હતી. તેમણે 1824 ની આસપાસ પોતાની કુશળતાથી બ્રિટીશ સરકાર ના નાક માં દમ કરી મુક્યો હતો. બ્રિટિશ સેનાએ અગાઉ બે વાર તેમના જીવન માટે રાણી ચેન્નમાં સામે ભીખ માંગવી પડી હતી.
એવું માનવામાં આવે છે કે ભારતની આઝાદી માટે લડનારા બહાદુર લડવૈયાઓ માં તેમનું નામ રાની લક્ષ્મીબાઈની પહેલાં લેવા માં આવે છે.
તેમણે પહેલી વાર અતિક્રમણ નીતિ સામે બ્રિટિશરો સામે સશસ્ત્ર વિરોધ કર્યો હતો . તો ચાલો આ અજાણ્યા પાસાઓ પર એક નજર નાખીએ
રાની ચેન્નમ્મા કોણ હતા?
1778 માં, કર્ણાટકના બેલગામમાં રહેતા, ગુલાપ્પા દેસાઇ ના ઘરે એક છોકરીનો જન્મ થયો. જેનું નામ ચેન્નમાં હતું બાળકના કપાળ પરની તીક્ષ્ણ અને ચમકતી આંખોએ તેને આકર્ષક બનાવતી હતી માતા પદ્માવતી જે તેને એક ક્ષણ માટે પણ તેની નજરથી દૂર કરવા માંગતી ન હતી.
જેમ જેમ તે સમય સાથે મોટી થતી ગઈ તેમ તેમ , ઘોડેસવારી અને તલવાર બાજી એ તેનો પ્રિય શોખ બન્યો. સતત અભ્યાસ ને લીધે, તે ટૂંક સમયમાં જ માર્શલ આર્ટ્સમાં પારંગત થઈ ગઈ, જે તેને બાકીની છોકરીઓથી અલગ બનાવતી હતી.
હવે ચેન્નમાં પણ એજ ઉંમરે આવી હતી કે જે સમયે છોકરીઓનાં લગ્ન કરાવવા માં આવતા હતા. તેના પિતાએ પણ મોડુ ન કર્યું અને તે કિતુરના રાજા મલ્લસર્જના ની પત્ની તરીકે પોતાનું ઘર છોડીને કિતૂરના મહેલમાં આવી ગયી તેની સુંદરતા અને વ્યવસ્થિત વર્તન ના લીધે ચેન્નમાં તેના સાસુ-સસરા ની પણ પ્રિય બની ગયી હતી.
કેટલીકવાર જ્યારે ચેન્નમાં પોતાના પિયર આવતી હતી ત્યારે લોકો તેમને જોતા અને કહેતા કે આપણી ચેન્નમ્મા ખૂબ ભાગ્યશાળી છે, જે આટલા મોટા પરિવારની પુત્રવધૂ બની છે અને આ વાત માં કઈ ખોટું પણ ન હતું જોકે તે દિવસો માં કિત્તુર મૈસુર નું એક નાનું સ્વતંત્ર રાજ્ય હતું.
પરંતુ આ રાજ્ય ખૂબ જ ધનિક હતું. વેપારીઓ દૂર-દૂરથી આવતા, કારણ કે ત્યાં હીરા અને ઝવેરાતનું મોટું બજાર હતું.
જ્યારે દુ: ખનો પર્વત તૂટી પડ્યો !
ચેન્નમ્મા એક સુખી જીવન જીવી રહ્યા હતા આ સમય દરમિયાન તેણે એક પુત્રને જન્મ પણ આપ્યો, પરંતુ તેને કોઈની નજર લાગી ગયી હતી અને તેનું પુત્ર નું મૃત્યુ થઈ ગયું.
ચેન્નમ્મા રાણી ઉદાસ થઈ ગયા હતા અને એક ઉદાસ જીવન જીવી રહ્યા હતા આવી સ્થિતિમાં તેનો પતિ મલ્લસર્જ તેનો ટેકો બની ગયો અને તે ધીરે ધીરે પુત્રના દુખમાંથી બહાર આવવા લાગી.
તે પુત્ર ના દુઃખમાંથી હજી બહાર જ આવી કે એક દિવસ મલ્લસર્જનું પણ અચાનક નિધન થઈ ગયું. ચેન્નમ્મા માટે આ બીજો મોટો આંચકો હતો. તેની જીવવાની ઇચ્છા સમાપ્ત થવા લાગી હતી. ખાલીપણું તેમને સતાવી રહ્યું હતું, તેથી તેઓએ રાજ્યની કામગીરીમાં પોતાને વ્યસ્ત કરી દીધા.
મલ્લસર્જના મૃત્યુ પછી, કોણ કિતૂરની ગાદી પર બેસશે તે દરેકની સામે એક મોટો પડકાર હતો. જોકે મલ્લસર્જ ની પહેલી રાણી, રુદ્રમ્માને પુત્ર શિવલિંગ રૂદ્રસર્જ હતો, પરંતુ તે ગાદી પર બેસવા ને પાત્ર ન હતો . આવી સ્થિતિમાં ચેન્નામ્માએ તેને શિક્ષણ આપી તૈયાર કરી અને ગાદી સોંપી. રાજ્ય આ રીતે એક નવો રાજા બન્યો.
પડકારોએ પીછો છોડ્યો નહીં
ચેન્નમ્માના પડકારો પૂરા થયા ન હતા, ત્યાં કેટલીક આફતો તેનો દરવાજો ખટખટાવી રહી હતી, જેની તેને જાણ પણ ન હોતી. કોઈએ તેમને કહ્યું કે શિવલિંગ પણ હવે નથી રહ્યા.
આ એવા સમાચાર હતા, જેના પર ચેન્નમ્મા આક્રંદ પણ કરી શક્યા નહીં, કારણ કે મલ્લસર્જના ગયા પછી, બ્રિટિશરો સતત કિત્તુર પર નજર રાખતા હતા. તેની નજર કીત્તુરના અગણિત ખજાના પર હતી.
ચેન્નમ્માને આ વાતનો અહેસાસ થયો. તેમણે રાજ્યના વિષયો માટે ગમ પીધો અને પોતાને મજબૂત બનાવી . તેણે સત્તા પર સંપૂર્ણ કબજો કર્યો અને પોતાની સેના તૈયાર કરી. તે જાણતી હતી કે બ્રિટીશ કોઈપણ સમયે તેના પર હુમલો કરી શકે છે.
બ્રિટિશ પર મૃત્યુ તરીકે તૂટી પડી
જલદી બ્રિટિશરોને ખબર પડી કે કિતૂરમાં કોઈ પુરૂષ શાસક નથી અને સ્ત્રી રાજ્યની ગાદી પર વિરાજમાન છે ત્યારબાદ તેણે અડધા રાજ્ય આપવાની લાલચ આપીને કેટલાક લોકોને રાજ્ય વિરુદ્ધ કર્યા. ત્યારબાદ વિલંબ કર્યા વિના, તેમણે રાજ્યની તિજોરીને લૂંટવાના હેતુથી 1824 માં કિટ્તુર પર હુમલો કર્યો.
રાણી ચેન્નમ્માં ને આ વિશેની માહિતી મળી ત્યાં સુધીમાં, અંગ્રેજોએ કિલ્લાની ઘેરી લીધો હતી. જ્યારે રાજ્યના લોકો અંગ્રેજો થઈ ડરવા લાગ્યા ત્યારે રાણીએ તેના લોકોને કહ્યું કે ‘જ્યાં સુધી મારી નસોમાં લોહીનો એક એક ટીપું છે ત્યાં સુધી કોઈ પણ કિતુરને લઈ જઈ શકે નહીં.
તેણે બધાને સાથે આવવાનું કહ્યું અને કિલ્લાનો દરવાજો ખોલવાનો આદેશ આપ્યો.
એક તરફ, બ્રિટીશ અધિકારી શરણાગતિ આપવાની ચેતવણી આપી રહ્યો હતો. બીજી બાજુ, સેના આગળ ને આગળ વધતી જતી હતી અંતે, રાની ચેન્નમ્માએ બે દેશદ્રોહીને મારી નાખ્યા. ચેન્નમ્માનું આ રૂપ જોઇને બ્રિટિશરો ધ્રુજતા હતા.
પોતાનો જીવ બચાવ્યા બાદ જ્યારે બ્રિટીશ અધિકારી ત્યાંથી ભાગી છૂટ્યો, ત્યારે તેમના સૈનિકો પણ પોતાના જીવનની ભીખ માંગવા લાગ્યા રાણીએ મોટું હૃદય રાખી અને તેમને જવા દીધા
બ્રિટિશરો આ હાર પચાવી શક્યા નહિ , તેઓ કોઈપણ કિંમતે કીત્તુર મેળવવા માગતા હતા. તેણે થોડા મહિના પછી ફરીથી કિતુરના કિલ્લાને ઘેરી લીધો. પરંતુ આ વખતે પણ તેમના નસીબ માં હાર જ લખેલી હતી
કિતૂરના દેશભક્તોએ આ વખતે બ્રિટીશ સેનાને ઘણું નુકસાન પહોચાડ્યું આ યુદ્ધમાં ઘણાં બ્રિટીશ લોકો માર્યા ગયા હતા. અંતે, જ્યારે બ્રિટિશરોને લાગ્યું કે તેમની પાસે ઓછા લોકો બાકી છે અને જીતી શકશે નહીં, ત્યારે તેણે ફરી એક વાર પીઠ બતાવી અને પોતાનો જીવ બચાવવા ભાગી ગયા
છેતરપિંડી દ્વારા રાણી ને પકડવામાં આવ્યા
રાણી ચેન્નમ્મા ત્રીજા પ્રયાસમાં પકડાઇ
બે દિવસ પછી, બ્રિટિશરો ફરી એક મોટા સૈન્ય સાથે પાછા આવ્યા. તેણે ફરીથી ચેન્નમ્માના નેતૃત્વમાં વિદેશીઓનો સામનો કરવો પડ્યો, પરંતુ આ સમય નબળો હતો. હકીકતમાં, આ સમયે બ્રિટીશ લોકોની સંખ્યા ખૂબ જ ઓછી હતી અને તેમણે ગુપ્ત રીતે હુમલો કર્યો હતો. આ યુદ્ધમાં કિત્તુરના ઘણા લોકો માર્યા ગયા.
રાની ચેન્નમ્મા એકલી પડી ગઈ હતી, પરંતુ તે હાર માનવા તૈયાર નહોતી. તેની તલવાર ઝડપથી શત્રુ ને વીંધતી જઇ રહી હતી બ્રિટિશ સમજી શક્યા નહીં કે શું કરવું. આવી સ્થિતિમાં તેણે કિતૂરના કેટલાક લોકોને ફસાવ્યા અને છેતરપિંડી કરીને રાણીને પકડી તેમને કેદ કરી અને જેલમાં ધકેલી દીધા.
જ્યાં 21 ફેબ્રુઆરી 1829 ના રોજ રાણીએ વીરગતિ પ્રાપ્ત કરી. તેની સાથે ઝડપાયેલા સાથીઓને પણ બાદમાં ફાંસી આપવામાં આવી હતી.
રાની ચેન્નમ્મા અને તેમના રાજ્ય અને પ્રજાનો ફાળો અવિસ્મરણીય હતો. એટલા માટે લોકો તેની વીરતાના ઘણા વર્ષો પછી પણ તેમને ભૂલ્યા નથી. તેની મહાનતા આજે પણ કિતૂરમાં દેખાય છે.
દર વર્ષે 22 થી 24 ઓક્ટોબરે, લોકો તેમની યાદમાં ‘કિતુર ઉત્સવ’ ઉજવે છે અને તેમને સલામ કરે છે.
પૂણે-બેંગ્લોર રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ પર બેલગામ નજીક કિતુર નો મહેલ અને અન્ય ઇમારતો તેમનો ગૌરવપૂર્ણ ઇતિહાસ જણાવવા માટે આજે પણ હાજર છે. તેમના સન્માનમાં તેમની પ્રતિમા પણ સંસદ ભવન સંકુલમાં સ્થાપિત કરવામાં આવી છે.
રાની ચેન્નમ્માએ બ્રિટીશ ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપની સામે પોતાની સેના સાથે બેજોડ બહાદુરી બતાવી હતી . ઇતિહાસ ની આ બહાદુર વિરાગના ને શત શત પ્રણામ.
અમારી દરેક પોસ્ટ સૌથી પહેલા વાંચવા નીચેની પ્રોસેસ ફક્ત એકજ વાર કરવાની રહેશે.
વધુ રસપ્રદ માહિતી અને નવી પોસ્ટ વાંચવા માટે ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરો.
આપણી માતૃભાષા 21મી સદીમાં પણ જીવંત રહે અને નવી પેઢીને એનો લાભ મળે એ માટે અમે રોજ નવી સ્ટોરી, રસપ્રદ લેખો, ઉપયોગી માહિતી, લાઈફ ઇઝી ટિપ્સ, નવી નવી વાનગીઓની વણઝાર તમારા ફેસબુકમાં લાવવા કટિબદ્ધ છીએ !
– તમારો જેંતીલાલ
