જાણો પેટમાં ગાંઠ થવા પાછળના કારણો, અને તેને અટકાવવાના ઉપાયો

પેટમાં ગાંઠ (Abdominal Lump):-

પેટમાં ગાંઠ હોવાને કારણે, પેટના કોઈ એક ભાગમાં સોજો અથવા ઉભાર આવી જાય છે, જે પેટના વિસ્તારની બહાર આવેલો દેખાય છે. ઘણા એવા સંભવિત કારણો છે, જેના કારણે પેટમાં ગાંઠ થઈ શકે છે જેમ કે હર્નિયા, લિપોમા (ચરબીની ગાંઠ), હિમેટોમા (ત્વચાની નીચે લોહીનું ગંઠન થવું), ગાંઠની રચના થવી (ટ્યુમર) અને કેટલીક અંડકોષીય સમસ્યાઓ વગેરે. પેટની ગાંઠ સખત અથવા નરમ હોઈ શકે છે અને તેમાં પીડા પણ અનુભવી શકાય છે. જો કે, કેટલીક વખત પેટમાં ગાંઠ હોવા છતાં કોઈ લક્ષણો દેખાતાં હોતાં નથી.

આ સિવાય કેટલાક કિસ્સાઓમાં, તમે પેટમાં ગાંઠ થવા સાથે અન્ય લક્ષણો પણ અનુભવી શકાય છે, જેમ કે પેટમાં દુખાવો, ગુદામાંથી લોહી નીકળવું, કબજિયાત, સતત વજન ઘટવું અથવા ઉબકા અને ઉલટી થવી. આ સ્થિતિનું પરીક્ષણ કરવા માટે, ડૉક્ટર તમારી શારીરિક તપાસ કરશે અને તમારા સ્વાસ્થ્યને લગતી અગાઉની માહિતી મેળવશે. આ સિવાય, ડૉક્ટર તમને કેટલાક પરીક્ષણો કરાવવા માટે કહી શકે છે, જેમાં સીટી સ્કેન, એમઆરઆઈ સ્કેન, બ્લડ ટેસ્ટ અને સ્કિન બાયોપ્સી વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

પેટમાં ગાંઠની સારવાર તેના કારણ પર આધારિત હોય છે. તેની સારવારમાં કેટલીક પ્રકારની દવાઓ અને ઓપરેશન પ્રક્રિયાઓ સામેલ થાય છે. પેટની ગાંઠની સારવાર દરમિયાન, ગાંઠને નિરીક્ષણ હેઠળ રાખવામાં આવે છે અને તેના ઉપચારની રાહ જોવામાં આવે છે.

1. પેટની ગાંઠ શું છે?

પેટના ભાગમાં પેટની બહાર નીકળતો કોઈપણ પ્રકારનો સોજો અથવા ઉભાર, જે ઉભાર પેટની બહારની તરફ આવતો હોય, તે સ્થિતિને પેટની ગાંઠ કહેવામાં આવે છે. મોટાભાગના કેસોમાં પેટમાં નરમ ગાંઠ બને છે પરંતુ કેટલાક કિસ્સાઓમાં તે સખત પણ હોઈ શકે છે, જે પેટના આંતરિક કારણો પર આધાર રાખે છે.

2. પેટમાં ગાંઠના લક્ષણો:-

પેટમાં ગાંઠ સાથે સંકળાયેલ લક્ષણો અને ચિહ્નો એ સ્થિતિ પર આધાર રાખે છે કે જેનાથી પેટમાં ગાંઠ થાય છે. પેટના ગાંઠના સામાન્ય લક્ષણો નીચે મુજબ સામેલ છે:

:- પેટ ફુલવું

:- પેશાબમાં દુખાવો થવો

:- પેટમાં દુખાવો થવો

:- ગાંઠની આસપાસ બળતરા અનુભવવી

:- ભૂખમાં ફેરફાર થવો

:- ઉબકા આવવા અને ઉલટી જેવું થવું

:- છાતીમાં દુખાવો થવો

:- ગળી જવામાં મુશ્કેલી થવી

:- કબજિયાત થવો

:- સમયસર મળ ન આવવો

:- અતિસાર થવો

:- પેટમાં નબળાઇ અથવા સામાન્યથી વધારે વજન અનુભવવો

:- પેટમાં દબાણ અનુભવવું

:- વજન ઉઠાવતી વખતે પીડા અનુભવવી

:- પેશાબમાં પરિવર્તન જેમ કે વધારે પડતો અથવા ખૂબ ઓછો પેશાબ આવવો

:- કમળો (કેટલાક કિસ્સાઓમાં થઈ શકે છે)

* ડૉક્ટરને ક્યારે બતાવવું જોઈએ?

નીચેની પરિસ્થિતિઓમાં ડૉક્ટરને શક્ય તેટલી વહેલી તકે બતાવવું જોઈએ:

:- જો તમને ઘણી વધારે પીડા થઈ રહી હોય, જે તમે સહન કરી શકતા નથી.

:- જો તમને તાવ આવતો હોય

:- પેટની ગાંઠ ઝડપથી વધી રહી હોય

:- ગાંઠમાં પીડા અનુભવવી

:- ઘણા દિવસો સુધી કબજિયાત રહેવું

:- ઝડપી વજન વધવું અથવા ઘટવું

3. પેટમાં ગાંઠના કારણો અને જોખમનાં પરિબળો:-

પેટમાં ગાંઠ કેમ થાય છે?

પેટમાં ગાંઠ થવાનું સંભવિત કારણ તેના સ્થાન પર આધારિત છે, કે પેટના ક્યા ભાગમાં ગાંઠ થઈ છે. જો પેટના ઉપરના ભાગમાં (પેટના સ્તર) કોઈ ગાંઠ દેખાય રહી છે, તો તે ત્વચાની ગાંઠ અથવા હર્નિઆ પણ હોઈ શકે છે. નીચે પેટની ગાંઠના કેટલાક સામાન્ય કારણો જણાવવામાં આવ્યા છે:

* ફોલ્લો (સિસ્ટ):-

સિસ્ટને અસાધારણ વધેલા પેટની ચરબી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, જે પ્રવાહી, અન્ય ચેપગ્રસ્ત પદાર્થોથી ભરેલું હોય છે. કેટલીકવાર સિસ્ટને પેટની વધારાની ચરબીનું કારણ પણ માનવામાં આવે છે. સિસ્ટ કે જે સામાન્ય રીતે પેટની ચરબી વધારે છે.

ઓવેરિયન સિસ્ટ – અંડાશયની આજુબાજુમાં સિસ્ટનું બનવું

કોલિસિસ્ટાઇટિસ – આ ઘણી વખત પિત્તાશયની પથરી દ્વારા થાય છે. પિત્તની પથરી પિત્તાશયમાંથી નીકળતી નળીને અવરોધે છે, જેનાથી પિત્તાશયની કોથળીમાં બળતરા અને લાલાશ થાય છે.

* હિમોટોમા:-

આ સ્થિતિમાં ત્વચાની નીચે લોહી એકઠું થાય છે, પરિણામે રક્ત વાહિનીઓ તૂટવા લાગે છે.સામાન્ય રીતે કોઈ ખાસ ઇજાના કારણે જ હિમેટોમા થાય છે.

* લિપોમા:

લિપોમા એક પ્રકારની ત્વચાની નીચે બનતી ગાંઠ છે, જે ચરબીથી બનેલી હોય છે. તેને સ્પર્શ કરવા પર, તે થોડું સખત અને રબર જેવું લાગે છે અને અહીં અને ત્યાં હલે છે.

* અવર્ણિત અંડકોષ:

ગર્ભના વિકાસ દરમ્યાન, પેટમાં વૃષણ રચાય છે અને પછી ફરીથી અંડકોષની થેલીમાં ઉતરી જાય છે. કેટલાક કેસમાં કેટલાક અથવા બંને વૃષણ સંપૂર્ણ રીતે નીચે ઉતરતા નથી. આવી સ્થિતિમાં, નવજાતનાં પેટ અને જાંઘની વચ્ચે ગ્રોઇન (જંઘામૂળ) માં ગાંઠ બનેલી દેખાય છે.

* ઇંગવિનલ હર્નીઆ:

જ્યારે પેટનો ઉપરી સ્તર અન્યત્રથી નબળુ થઈ જાય છે અને આંતરડાના ભાગ અથવા અન્ય નરમ પેશીઓ પેટના નબળા પડને તોડી નાખે છે અને તેમાંથી બહાર આવી જાય છે, ત્યારે આ સ્થિતિને ઇંગવિનલ હર્નીઆ કહેવામાં આવે છે.

* કેન્સર:-

કેટલાક પ્રકારનાં કેન્સર કે જેનાથી ઘણીવાર પેટમાં ગાંઠ થાય છે:

:- આંતરડાનું કેન્સર (કોલન કેન્સર)

:- કિડની કેન્સર

:- યકૃત કેન્સર (લીવર કેન્સર)

:- પેટનું કેન્સર

કેટલાક અન્ય રોગો –

કેટલાક અન્ય રોગો પણ છે જેના કારણે પેટમાં ગાંઠ વિકસી શકે છે. જેમાં સામેલ છે.

:- ક્રોન રોગ:

તે એક પ્રકારનો દાહક આંતરડા રોગ (ઈંફલિમેટરી બાઉલ ડિસીઝ) છે, જેના કારણે પાચક તંત્રના સ્તરમાં બળતરા અને લાલાશ શરૂ થાય છે.

:- એબ્ડોમિનલ એરોર્ટિક એન્યુરિઝમ:-

આ સ્થિતિમાં, પેટ, પેલ્વિસ અને પગમાં લોહી વહન કરતી રક્ત વાહિનીનું કદ વધવા લાગે છે.

:- સ્વાદુપિંડમાં ફોલ્લો:-

આ સ્થિતિમાં સ્વાદુપિંડની અંદર એક ફોલ્લો રચાય છે જેમાં પરુ ભરેલું હોય છે.

:- ડાયવર્ટિક્યુલાટીસ:-

આ સ્થિતિમાં, ડાયવર્ટિક્યુલામાં સોજો, લાલાશ અથવા ચેપ લાગે છે. ડાયવર્ટિક્યુલા એક સામાન્ય કોથળી હોય છે જે આંતરડા અને કોલનના નબળા ભાગોમાં વિકાસ પામે છે.

:- પેશાબની તકલીફને કારણે કિડનીના કદમાં વધારો થાય છે.

:- યકૃત વધવું (લીવર)

:- બરોળનું કદ વધવું

* પેટમાં ગાંઠ વધવાનું જોખમ ક્યારે વધે છે?

કેટલીક સ્થિતિઓ છે જે પેટમાં ગાંઠ વધવાનું જોખમ વધારે છે.

:- શરીરનું સામાન્યથી વધુ વજન અથવા મેદસ્વીપણું

:- સ્મોકડ ખોરાક (વરાળમાં શેકેલું) અથાણાં અને વધુ મીઠાવાળા ખોરાકનું સેવન કરવાથી

:- ધૂમ્રપાન કરવાથી

:- પેટના ફોલ્લાઓની સારવાર માટે કરવામાં આવેલું પેટનું તાજેતરનું ઓપરેશન

:- કોલસો, ધાતુ, લાકડા અથવા રબર ફેક્ટરીમાં કામ કરવું

4. પેટમાં થતી ગાંઠને અટકાવવા:-

પેટમાં થતી ગાંઠને કેવી રીતે અટકાવવામાં આવે છે?

પેટમાં થતી ગાંઠના મોટાભાગના કારણોને અટકાવી શકાતા નથી. તેમ છતાં, જીવનશૈલીમાં કેટલાક ફેરફાર કરવાથી મદદ મળી શકે છે.

:- એસિડ રિફ્લક્સનું કારણ બને છે તેવો ખોરાક ન ખાવો.

:- ભારે વસ્તુઓ ન ઉપાડવી

:- મળત્યાગ દરમિયાન વધુ બળ ન લગાવવું જોઈએ

:- નબળા સ્નાયુઓને મજબૂત કરવા માટે વિશેષ પ્રકારની કસરતો કરવી જોઈએ

:- ભોજન કર્યા પછી આડા પડવાની કે કોઈ પ્રવૃત્તિ ન કરવી જોઈએ

:- બીમાર થતાંની સાથે જ તેની સારવાર કરાવો જેથી ખાંસી થવાથી બચી શકાય.

:- ધૂમ્રપાન છોડી દો.

:- તંદુરસ્ત વજન જાળવી રાખવું

:- હળવો ખોરાક ખાવો.

5. પેટમાં ગાંઠનું પરીક્ષણ કરાવવું:-

પેટમાં ગાંઠનું પરીક્ષણ કેવી રીતે કરાવવું?

સ્થિતિની ચકાસણી કરવા માટે, ડોકટરો પહેલા તમારા લક્ષણોની તપાસ કરે છે અને સાથે સાથે તમારા સ્વાસ્થ્યને લગતી અગાઉની માહિતી પણ મેળવે છે. આ કરવાથી ડૉક્ટરને તે શોધી કાઢવામાં મદદ મળે છે કે તમારા પેટમાં ગાંઠ કઈ જગ્યાએ છે.

આ પરીક્ષણની મદદથી, પેટની આજુબાજુની ત્વચા અથવા આસપાસની ત્વચાના કયો ભાગ ગાંઠથી અસરગ્રસ્ત છે તે શોધવામાં મદદ કરે છે.

પરીક્ષણ દરમિયાન, ડૉક્ટર તમને તમારી પીઠ પર સૂવાનું કહેશે અને પછી તેઓ તમારા પેટના કેટલાક ભાગોને હળવા દબાણથી સ્પર્શ કરી શકે છે. આ પરીક્ષાની મદદથી, ડૉક્ટર ગાંઠનું ચોક્કસ સ્થાન શોધી શકે છે અને જો તે પેટના કોઈપણ ભાગનું કદ વિસ્તૃત કરવામાં આવે છે, તો તે પણ શોધી કાઢવામાં આવે છે. આ સિવાય જો તમને સ્પર્શ કરવામાં દુખાવો થાય છે, તો ડૉક્ટર પણ આ પરીક્ષણ દરમિયાન આ સ્થિતિ શોધી કાઢે છે.

કેટલાક કેસોમાં પેલ્વિક પરીક્ષા અને ગુદામાર્ગની પરીક્ષા પણ જરૂરી હોઈ શકે છે. પેટમાં ગાંઠનું કારણ નક્કી કરવા માટે કેટલાક પ્રકારના પરીક્ષણો પણ કરી શકાય છે, જેમ કે:

* ઇમેજિંગ ટેસ્ટ:

ગાંઠનું કદ અને ચોક્કસ સ્થાન નક્કી કરવા માટે કેટલાક ઇમેજિંગ પરીક્ષણો કરવામાં આવે છે. ઇમેજિંગ પરીક્ષણોની મદદથી, તે શોધી શકાય છે કે પેટમાં કયા પ્રકારની ગાંઠ છે. પેટની ગાંઠ માટે વારંવાર ઉપયોગમાં લેવામાં આવતા ઇમેજીંગ પરિક્ષણો:

પેટની ગણતરી કરેલ અક્ષીય ટોમોગ્રાફી સ્કેન (સીએટી સ્કેન)

પેટનો એક્સ રે

પેટનો અલ્ટ્રાસાઉન્ડ

પેટનો એમઆરઆઈ સ્કેન

* કોલોનોસ્કોપી:

જો ઇમેજિંગ પરીક્ષણો કામ ન કરે, તો ડૉકટરને ગાંઠ નજીકથી જોવાની જરૂર પડી શકે છે. જો ગાંઠ પાચનતંત્રમાં અથવા તેની આસપાસ હોય, તો ડૉક્ટર કોલોનોસ્કોપી સૂચવી શકે છે. આ પરીક્ષણ દરમિયાન, ડોકટરો પાતળા નળી જેવા માઇક્રોસ્કોપ સાધનનો ઉપયોગ કરે છે. આ નળી પાચનતંત્રની આંતરડાની અંદર દાખલ કરવામાં આવે છે અને આ પ્રક્રિયાને કોલોનોસ્કોપી કહેવામાં આવે છે.

અન્ય પરીક્ષણો –

પેટમાં ગાંઠ શોધવા માટે અન્ય ઘણા પ્રકારના પરીક્ષણો પણ કરી શકાય છે.

રક્ત પરીક્ષણો, જેમ કે સંપૂર્ણ રક્ત ગણતરી અને લોહીની રસાયણશાસ્ત્ર (રક્ત પરીક્ષણોનો ઉપયોગ હોર્મોનનું સ્તર ચકાસવા અને ચેપ શોધવા માટે પણ થાય છે.)

એન્જીયોગ્રાફી

બેરિયમ એનિમા

આઇસોટોપ અભ્યાસ

સિગ્મોઇડસ્કોપી

6. પેટની ગાંઠની સારવાર:-

પેટની ગાંઠની સારવાર કેવી રીતે કરવામાં આવે છે?

પેટની ગાંઠની સારવાર મુખ્યત્વે ગાંઠના કારણોને આધારે કરવામાં આવે છે. ગાંઠના કારણને આધારે, સારવારમાં દવાઓ, કામગીરી અને અન્ય વિશિષ્ટ સારવાર પ્રક્રિયાઓ સામેલ થઈ શકે છે.

પેટની ગાંઠને દૂર કરવા માટે સામાન્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવામાં આવતી સારવાર જેમ કે:

જો હર્નીઆ, આંતરડાની અવરોધ અથવા કેન્સરને કારણે પેટમાં ગાંઠ હોય, તો આવી સ્થિતિની સારવાર માટે ઓપરેશનની જરૂર પડી શકે છે. આ સ્થિતિમાં વારંવાર લેપ્રોસ્કોપી નામની એક સર્જિકલ પ્રક્રિયાનો ઉપયોગ થાય છે.

આ પ્રક્રિયા દરમિયાન, સર્જરી ડૉક્ટર દર્દીના પેટમાં એક નાનો કાપ અથવા છિદ્ર બનાવે છે અને તેની અંદર એક ઉપકરણ દાખલ કરવામાં આવે છે. આ ઉપકરણ પાતળા અને લવચીક નળી જેવું છે, જેમાં એક છેડા પર કેમેરો અને પ્રકાશ હોય છે, જેની મદદથી પેટના આંતરિક અવયવો ખૂબ નજીકથી જોવામાં આવે છે.

કીમોથેરાપી અને રેડિયેશન થેરેપી:-

 

ગાંઠના કદને ઘટાડવા માટે કીમોથેરાપી અથવા રેડિયેશન થેરેપીનો ઉપયોગ પણ કરી શકાય છે. જ્યારે ગાંઠનું કદ નાનું બને છે, ત્યારે ડોકટરો કીમોથેરાપી રોકી શકે છે અને ઓપરેશન કરીને તેને દૂર કરી શકે છે. આ વિકલ્પ ઘણીવાર એવા લોકો માટે હોય છે જેમને કેન્સરની ગાંઠ હોય છે.

પેટની ગાંઠના કેટલાક સામાન્ય કારણો (જેમ સિસ્ટ અથવા હિમેટોમા) વગેરેમાં સારવારની જરૂર હોતી નથી, તે જાતે જ મટી જાય છે.

જો પેટમાં ગાંઠ હર્નીઆને કારણે થાય છે, તો તે વધે છે કે નહીં તે શોધવા માટે ડોકટરો લાંબા સમય સુધી તેનું નિરીક્ષણ કરે છે અથવા કોઈ અન્ય સમસ્યા નથી તેની તપાસ પણ કરે છે.

એન્ટાસિડ્સ, એચ 2 બ્લોકર અને પ્રોટોન પંપ અવરોધકો જેવી ચોક્કસ પ્રકારની દવાઓ, પેટમાં એસિડનું પ્રમાણ ઘટાડે છે, જેનાથી એસિડ રિફ્લક્સના લક્ષણોમાં ઘટાડો થાય છે.

7. પેટની ગાંઠની જટીલતાઓ:-

પેટની ગાંઠની શું સમસ્યાઓ હોય છે?

જો પેટમાં વિકસતી ગાંઠની સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે તો, તેમાંથી ઘણી મુશ્કેલીઓ વિકસી શકે છે, જેમ કે:

ચેપ ફેલાવો.

અસાઇટ્સ.

નાના અને મોટા આંતરડાના અવરોધ.

પેશાબ અને આંતરડાની અસંયમ.

કેન્સરનો ફેલાવો અથવા મેટાસ્ટેસિસ થવું

જો પેટની ગાંઠ કેન્સરગ્રસ્ત છે, તો તે સારવાર પછી ફરીથી વિકસી શકે છે.

પેટની ગાંઠ કે જે અવયવોને અવરોધિત કરે છે તે અંગને નુકસાન પહોંચાડે છે. જો આંતરિક અવયવોના કોઈપણ ભાગને નુકસાન થાય છે, તો તેને ઓપરેશનની સહાયથી દૂર કરવાની જરૂર પડી શકે છે. પેટની ગાંઠને લીધે નીચેના અવયવોને નુકસાન થઈ શકે છે:

પ્રજનન પ્રણાલીને કાયમી ધોરણે નુકસાન થાય છે, જેના પરિણામે વંધ્યત્વ પણ આવી શકે છે.

કાયમી યકૃતમાં નિષ્ફળતા

રેનલ નુકસાન કાયમી ધોરણે

પિત્તાશય કાયમી ક્ષતિ થવી

8. પેટની ગાંઠની દવા:-

પેટની ગાંઠ માટે ઘણી દવાઓ ઉપલબ્ધ હોય છે. આ બધી દવાઓ નીચે આપવામાં આવી છે. પરંતુ ધ્યાનમાં રાખો કે તમે તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લીધા વિના આ કોઈ દવાઓ લેશો નહિ. ડૉક્ટરની સલાહ વિના દવાઓ લેવી તમારા સ્વાસ્થ્યને ગંભીર રીતે નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.

Bjain Natrum fluoricum Dilution

Bjain Oxalis acetosella Dilution

Bjain Sinapis alba Dilution

SBL Cupressus lawsoniana Dilution

SBL Luffa Amar Mother Tincture Q

SBL Natrum fluoricum Dilution

SBL Oxalis acetosella Dilution

SBL Sinapis alba Dilution

SBL Sinapis alba Mother Tincture Q

Schwabe Cupressus lawsoniana CH

અમારી દરેક પોસ્ટ સૌથી પહેલા વાંચવા નીચેની પ્રોસેસ ફક્ત એકજ વાર કરવાની રહેશે.

વધુ રસપ્રદ માહિતી અને નવી પોસ્ટ વાંચવા માટે ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરો.

આપણી માતૃભાષા 21મી સદીમાં પણ જીવંત રહે અને નવી પેઢીને એનો લાભ મળે એ માટે અમે રોજ નવી સ્ટોરી, રસપ્રદ લેખો, ઉપયોગી માહિતી, લાઈફ ઇઝી ટિપ્સ, નવી નવી વાનગીઓની વણઝાર તમારા ફેસબુકમાં લાવવા કટિબદ્ધ છીએ !

– તમારો જેંતીલાલ