ભારત સાંસ્કૃતિક અને ધાર્મિક દ્રષ્ટિએ વિશ્વનો સૌથી પ્રતિષ્ઠિત દેશ છે, જેનો ધર્મ આજે લગભગ આખા વિશ્વમાં ફેલાયેલો છે. જો તમને લાગે કે હિન્દુ ધર્મ ભારતની સરહદોમાં સીમિત છે, તો તમે ખોટા છો. આજે, લગભગ તમામ દેશોમાં હિન્દુ ધર્મના લોકો વસવાટ કરી રહ્યા છે, જેના કારણે ભારતમાં તેમ જ અન્ય દેશોમાં પણ હિન્દુ મંદિરોની સંખ્યા વધી રહી છે અને ભારતની બહાર આવેલા મંદિરો હિન્દુ ધર્મના લોકો તેમજ તમામ ધર્મોના લોકો છે અને તે પ્રવાસીઓના આકર્ષણનું કેન્દ્ર પણ બની રહે છે. આ લેખમાં, અમે તમને ભારત બહારના અન્ય દેશોમાં સ્થિત પ્રખ્યાત હિન્દુ મંદિરો વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ, જો તમે આ દેશની મુલાકાતે જાવ તો આ મંદિરોની મુલાકાત અવશ્ય લો.
અંગકોર વાટ મંદિર, કંબોડિયા
ઉત્તર કંબોડિયામાં અંગકોર વાટ મંદિર ભારતની બહારના પ્રખ્યાત હિન્દુ મંદિરમાં સૌથી મોટું હિન્દુ મંદિર છે. અંગકોર વાટ મંદિર તત્કાલીન સમ્રાટ સૂર્યવર્મન દ્વિતિયના આદેશથી 12મી સદીના પહેલા ભાગમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું. ચાલો તમને જણાવી દઈએ કે આ મોહક મંદિર મૂળ ભગવાન વિષ્ણુને સમર્પિત મંદિર હતું જે ધીરે ધીરે 14મી સદીમાં હિન્દુ ધર્મસ્થાનથી બૌદ્ધ મંદિરમાં ફેરવાઈ ગયું. આ મંદિર કંબોડિયા તેમજ સમગ્ર વિશ્વમાં ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે. જ્યાં દર વર્ષે લાખો ભક્તો અને પ્રવાસીઓ પણ આવે છે. દેશના રાષ્ટ્રધ્વજ ઉપર પણ આ મંદિરની તસવીર હાજર છે, જેના કારણે આ મંદિરની ખ્યાતિનો અંદાજ લગાવી શકાય છે. અંગકોર વાટ મંદિર રેતીના પત્થરો દ્વારા બનાવવામાં આવેલ એક આકર્ષક માળખું છે.
શ્રી સુબ્રમણ્ય સ્વામી મંદિર, મલેશિયા
ભગવાન મુરુગનને સમર્પિત શ્રી સુબ્રમણ્ય સ્વામી મંદિર ભારતની બહાર સ્થિત એક સૌથી લોકપ્રિય હિન્દુ મંદિરોમાનું એક છે. બટુ ગુફાઓ ભગવાન મુરુગા માટે 10મી ગુફાઓ અથવા હિલ તરીકે પણ જાણીતુ છે. આ પ્રખ્યાત મંદિર કુઆલાલંપુરની ઉત્તરમાં 13 કિ.મી.ના અંતરે સ્થિત છે. 1890માં એલ પિલ્લઇએ આ ગુફાની બહાર ભગવાન મુરુગનની મૂર્તિની સ્થાપના કરી હતી, ભગવાન મુરુગનની આ મૂર્તિ વિશ્વની સૌથી ઉંચી પ્રતિમા માનવામાં આવે છે, જેની મુલાકાત વિશ્વભરના પ્રવાસીઓ અને ભક્તો કરે છે. જ્યારે પણ તમે મલેશિયાની મુલાકાત લો છો, ત્યારે તમારે ભારતની બહારના કોઈ પણ હિન્દુ મંદિર, શ્રી સુબ્રમણ્ય સ્વામી મંદિરની મુલાકાત લેવી જ જોઇએ.
પશુપતિનાથ મંદિર, નેપાળ
પશુપતિનાથ મંદિર નેપાળની રાજધાની કાઠમંડુ ખીણના પૂર્વ ભાગમાં બાગમતી નદીના કાંઠે આવેલું છે, જેનું નિર્માણ મૂળરૂપથી રાજા જયદેવ દ્વારા 753 એડીમાં કરવામાં આવ્યું હતું. ભગવાન શિવને સમર્પિત, પશુપતિનાથ એશિયામાં ચાર સૌથી મહત્વપૂર્ણ ધાર્મિક સ્થળોમાંનું એક છે અને ભારતની બહારનું એક પ્રખ્યાત હિન્દુ મંદિર છે. પશુપતિનાથ મંદિરની વિશેષ વાત એ છે કે મુખ્ય મંદિરના દરવાજાની અંદર માત્ર હિન્દુઓને જ મંજૂરી છે. આંતરિક ગર્ભાશયમાં એક શિવ લિંગ છે અને તેની બહાર નંદીની સૌથી મોટી મૂર્તિ છે, સંકુલની અંદર સેંકડો શિવ લિંગ છે જે હિન્દુ ભક્તો તેમના મંદિરની મુલાકાત પર જોઇ શકે છે. વસંત ઋતુમાં યોજાતો મોટો મહા શિવરાત્રી ઉત્સવ આ મંદિરનું મુખ્ય આકર્ષણ છે જે નેપાળ અને ભારત તેમજ અન્ય દેશોના હિન્દુ ભક્તોને આકર્ષિત કરે છે.
હિંગળાજ માતા મંદિર, પાકિસ્તાન
ભારતની બહાર સ્થિત એક પ્રખ્યાત મંદિર તરીકે ગણાતા પાકિસ્તાનના બલુચિસ્તાનમાં હિંગોલ નદી અને હિંગોલ નેશનલ પાર્કની વચ્ચે હિંગળાજ માતાનું મંદિર આવેલું છે. હિંગળાજ માતા મંદિર માતા સતીના મુખ્ય શક્તિપીઠોમાંનું એક માનવામાં આવે છે. જ્યારે દેવી સતી હવન કુંડની અગ્નિમાં પ્રવેશ્યા ત્યારે ભગવાન શિવએ તેમના સળગતા શરીરને ઉપાડ્યું અને તાંડવ કરવાનું શરૂ કર્યું. એવું માનવામાં આવે છે કે તે દરમિયાન દેવી સતીનું માથું આ સ્થાન પર પડ્યું હતું. આ કારણોસર આ મંદિર બનાવવામાં આવ્યું હતું અને મંદિરમાં ભગવાન શિવ ભીમલોચન ભૈરવના રૂપમાં વસે છે અને માતા સતી કોટકરીના રૂપમાં બિરાજમાન છે. આ મંદિર મનોહર ટેકરીઓની મધ્યમાં ગુફાઓના રૂપમાં બનાવવામાં આવ્યું છે જ્યાં દર વર્ષે હજારો હિન્દુ ભક્તો માતાના દર્શન માટે આવે છે.
તનાહ લોટ મંદિર, ઇન્ડોનેશિયા
તનાહ લોટ મંદિર એ બીજું પ્રખ્યાત હિન્દુ મંદિર છે જે ઇન્ડોનેશિયાના બાલીમાં સમુદ્ર કિનારે એક વિશાળ શિલા પર બાંધવામાં આવ્યું છે. તનાહ લોટ મંદિર 16 મી સદીમાં ડાંગ હયાંગ નિરર્થા દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું. મંદિરના મુખ્ય દેવતા બરુણા અથવા ભટારા સેગરા છે, જે સમુદ્ર દેવતા અથવા સમુદ્ર શક્તિ છે અને આ દિવસોમાં નિરાકાર પણ અહીં પૂજા કરવામાં આવે છે. આ મંદિર બાલિનીસ કોસ્ટની આજુબાજુના સાત સમુદ્ર મંદિરોમાંનું એક છે. દક્ષિણ-પશ્ચિમ દરિયાકાંઠે સાંકળ રચવા માટે આગળના દર્શનાર્થે દરિયા સુધીના દરેક મંદિરની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. પૌરાણિક કથાઓ સિવાય, મંદિર હિન્દુ ધર્મથી ભારે પ્રભાવિત હતું જે આજે પણ હિન્દુ ધર્મના ભક્તોમાં ખૂબ મહત્વનું સ્થાન ધરાવે છે.
મુરુગન સ્વામી મંદિર, સિડની, ઓસ્ટ્રેલિયા
ભગવાન મુરુગનને સમર્પિત મુરુગન સ્વામી મંદિર સિડનીના ન્યૂ સાઉથ વેલ્સના પર્વતો પર સ્થિત એક પ્રખ્યાત હિન્દુ મંદિર છે, જે વિવિધ દેશોના હિન્દુ ભક્તો દર્શન માટે આવે છે. મંદિર અહીં રહેતા તમિલ વ્યક્તિ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે હાલમાં આ મંદિરની દેખભાળ હિંદુ સોસાયટી ઓફ શૈવ-મનરામ દ્વારા રાખવામાં આવે છે. જો તમે હિન્દુ ભક્ત છો અને ભારતની બહાર સ્થિત પ્રખ્યાત મંદિરની મુલાકાત લેવા જઇ રહ્યા છો, તો તમારે મુરુગન સ્વામી મંદિર સિડનીની મુલાકાત લેવા ચોક્કસ જ આવવું જોઈએ.
શ્રી વેંકટેશ્વર બાલાજી મંદિર, ઇંગ્લેંડ
શ્રી વેંકટેશ્વર બાલાજી મંદિર યુરોપમાં ભગવાન વેંકટેશ્વરનું પ્રથમ અને સૌથી મોટું મંદિર છે. શ્રી વેંકટેશ્વર બાલાજી મંદિર, ઇંગ્લેન્ડના પશ્ચિમ મિડલેન્ડ્સમાં, બિપ્ડમ શહેરની ઉત્તર-પશ્ચિમમાં ટીપ્ટોન અને ઓલ્ડબરીના પરાંની વચ્ચે સ્થિત છે. આ મંદિર વૈષ્ણવ પરંપરામાં હિન્દુ દેવ વિષ્ણુના સ્વરૂપ દેવતા વેંકટેશ્વરને સમર્પિત છે. આ પ્રખ્યાત મંદિરની રચના ભારતના આંધ્રપ્રદેશના તિરૂપતિ વેંકટેશ્વર મંદિરની પ્રેરણાથી કરવામાં આવી હતી અને ઓગસ્ટ 2006 માં આ મંદિર સામાન્ય લોકો માટે ખોલવામાં આવ્યું હતું. આ મંદિરમાં વેંકટેશ્વર ભગવાનની પૂજા કરવામાં આવે છે, જે વિષ્ણુનું પ્રખ્યાત સ્વરૂપ છે. જ્યારે પણ તમે અહીં આવશો, તમને મુખ્ય મંદિર સંકુલમાં તેમની પત્ની પદ્માવતી (અલમેલુ) અને અન્ય મોટા હિન્દુ દેવો હનુમાન, શિવ, કાર્તિકેય, ગણેશ, અયપ્પન અને નવગ્રહ ઉપરાંત ભગવાન વિષ્ણુની આશરે 12 ફૂટ ઉંચી પ્રતિમા જોઈ શકશો.
શ્રી કાલી મંદિર, બર્મા
શ્રી કાલી મંદિર ભારતની બહાર સ્થિત એક પ્રખ્યાત હિન્દુ મંદિર છે જે આદિ શક્તિ દેવી કાલીને સમર્પિત છે. શ્રી કાલી મંદિર 1871 માં તમિળ વસાહતીઓ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું જ્યારે બર્મા બ્રિટીશ ભારતનો ભાગ હતો. આ મંદિર યાંગોનમાં સ્થિત છે જે વિશાળ ભારતીય વસ્તી ધરાવે છે, જેના કારણે તે “લિટલ ઇન્ડિયા” તરીકે પણ ઓળખાય છે. આ પ્રખ્યાત હિન્દુ મંદિર તેની રંગબેરંગી સ્થાપત્ય, ખાસ કરીને તેની છત માટે જાણીતું છે, જેમાં અનેક હિન્દુ દેવ-દેવીઓ અને પત્થરોની કોતરણીની છબીઓ છે. સ્થાનિક ભારતીય સમુદાય દ્વારા મંદિરનું સંચાલન કરવામાં આવે છે.
ડર્બન હિન્દુ મંદિર, દક્ષિણ આફ્રિકા
ડર્બન હિન્દુ મંદિર દક્ષિણ આફ્રિકામાં સૌથી પ્રાચીન હિન્દુ મંદિર છે, જેની સ્થાપના 1875 માં પ્રથમ ભારતીય વસાહતીઓ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. વર્ષ 1980 માં આ મંદિરને દક્ષિણ આફ્રિકાનું રાષ્ટ્રીય સ્મારક પણ જાહેર કરાયું હતું, જેમાં ભગવાન શિવ, દ્રૌપદી અને મરીદામનના મંદિરો સ્થાપિત થયા છે. જો તમે તમારી મુસાફરી માટે ભારતની બહાર સ્થિત પ્રખ્યાત હિન્દુ મંદિરની શોધ કરી રહ્યા છો, તો તમારે દક્ષિણ આફ્રિકાના પ્રખ્યાત ડર્બન હિન્દુ મંદિરની મુલાકાત લેવી જ જોઇએ.
રાધા માધવ ધામ, અમેરિકા
રાધા માધવ ધામ મંદિર ભારતની બહારના સૌથી મોટા હિન્દુ મંદિરોમાંનું એક છે જ્યાં દરરોજ હજારો પ્રવાસીઓ અને ભક્તો આવે છે. ઓસ્ટિનની દક્ષિણ પશ્ચિમમાં રોલિંગ ટેકરીઓમાં સ્થિત આ મંદિર 3300 ચોરસ મીટરના ક્ષેત્રમાં ફેલાયેલું છે જેની સ્થાપના 1990 માં સ્વામી પ્રકાશનંદ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. આ મંદિરના ગુંબજોની ઉંચાઇ લગભગ 90 ફૂટ છે જે તેને ભારતની બહાર સ્થિત હિન્દુ મંદિરથી અનોખું અને તદ્દન અલગ અને આકર્ષક બનાવે છે. રાધા માધવ ધામ સ્થાનિક આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાયના એક અભિન્ન સભ્ય છે, જે અન્ય ધર્મ આધારિત સંસ્થાઓ સાથે મળીને સખાવતી કામગીરી પૂરી પાડે છે અને તમામ ધર્મો વચ્ચેના સામાન્ય બંધનને મજબૂત બનાવે છે.
શ્રી સ્વામિનારાયણ મંદિર, એટલાન્ટા
જ્યોર્જિયાના એટલાન્ટા સ્થિત બીએપીએસ શ્રી સ્વામિનારાયણ મંદિર એક પારંપરિક હિંદુ મંદિર કે પૂજા સ્થળ છે જેનું ઉદ્ઘાટન 26 ઓગસ્ટ 2007ના રોજ BAPS સ્વામિનારાયણ સંસ્થા દ્વારા કરવામાં આવ્યું જે હિંદુ ધર્મની સ્વામિનારાયણ શાખાના વડા પ્રમુખ સ્વામી મહારાજની આગેવાની હેઠળ કરવામાં આવ્યું.એટલાન્ટાના લીલબર્ન પરામાં સ્થિત આ મંદિર, પ્રાચીન હિન્દુ સ્થાપત્ય શાસ્ત્ર અનુસાર બનાવવામાં આવ્યું હતું, જે તેને ભારતની બહારના આ પ્રકારનું સૌથી મોટું મંદિર બનાવે છે. તમામ ધર્મના લોકો અને પર્યટકોને આ મંદિરમાં પ્રવેશ અને પૂજા કરવાની સ્વતંત્રતા છે. મંદિર સંકુલમાં વિશાળ એસેમ્બલી હોલ, કૌટુંબિક પ્રવૃત્તિ કેન્દ્ર, વર્ગખંડો અને હિન્દુ ધર્મના મુખ્ય સિદ્ધાંતો પર એક પ્રદર્શન પણ શામેલ છે જે આ મંદિરની મુલાકાત દરમિયાન મુલાકાત લઈ શકે છે.
પ્રમ્બાનન મંદિર, જાવા, ઇન્ડોનેશિયા
ઇન્ડોનેશિયાના સેન્ટ્રલ જાવામાં સ્થિત પ્રમ્બનન મંદિર ભારતની બહાર સ્થિત એક પ્રખ્યાત મંદિર છે. આ મંદિર ઇન્ડોનેશિયામાં સૌથી મોટું હિન્દુ મંદિર સ્થળ છે અને અંગકોર વાટ પછી દક્ષિણપૂર્વ એશિયામાં બીજું સૌથી મોટું મંદિર છે જેને યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટમાં શામેલ કરવામાં આવ્યું છે. પ્રમ્બનન મંદિર સૃષ્ટિના ત્રિમુર્તિ એટલે કે ભગવાન શિવ, ભગવાન વિષ્ણુ અને ભગવાન બ્રહ્માને સમર્પિત છે. પ્રમ્બન મંદિરના સંયોજનો મૂળમાં 240 મંદિર બંધારણોથી બનેલા છે; તે હિન્દુ કળા અને પ્રાચીન જાવાની સ્થાપત્યની ભવ્યતાને રજૂ કરે છે, જેને ઇન્ડોનેશિયામાં શાસ્ત્રીય સમયગાળાની ઉત્કૃષ્ટ કૃતિ માનવામાં આવે છે. આ આકર્ષણોના જોરે, પ્રમ્બનન મંદિર વિશ્વભરના લાખો ભક્તો અને પ્રવાસીઓને આકર્ષિત કરે છે.
કટાસરાજ શિવ મંદિર, પાકિસ્તાન
કટસરાજનું શિવ મંદિર, પાકિસ્તાનના મુખ્ય હિન્દુ મંદિરોમાંનું એક છે અને ભારતની બહાર સ્થિત પ્રખ્યાત હિન્દુ મંદિર છે, પૌરાણિક કથાઓથી ખૂબ પ્રખ્યાત છે. આ મંદિર પાકિસ્તાનના પંજાબના કટાસરાજ નામના ગામમાં સ્થિત છે. પર્વતમાળાઓ પર બનેલું આ શિવ મંદિર હિન્દુઓની આસ્થાનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે શિવ અને માતા સતીએ તેમના લગ્ન પછી કટાસરાજ ગામમાં સમય પસાર કર્યો હતો. આ સિવાય એવું પણ માનવામાં આવે છે કે પાંડવોએ તેમના વનવાસ દરમિયાન આ મંદિરમાં આશરો લીધો હતો. શિવનું આ મંદિર લગભગ 900 વર્ષ જૂનું છે, જ્યાં બધા હિન્દુઓ ખૂબ જ આદરપૂર્વક પૂજા કરે છે.
નાલ્લુર કંદસ્વામી મંદિર,શ્રીલંકા
શ્રીલંકાના જાફના જિલ્લામાં નલ્લુર કંદસ્વામી મંદિર ભગવાન મુરુગનને સમર્પિત એક પ્રખ્યાત મંદિર છે. આ મંદિર શ્રીલંકાના સૌથી મહત્વપૂર્ણ હિન્દુ મંદિરોમાંનું એક છે જ્યાં ભારત ઉપરાંત વિભિન્ન ભાગોથી આવેલા હિન્દુ ભક્તો ભગવાન મુરુગનના દર્શન કરવા આવે છે.
ઢાકેશ્વરી મંદિર, બાંગ્લાદેશ
ઢાકેશ્વરી મંદિર બાંગ્લાદેશમાં સૌથી પ્રખ્યાત અને પૂજનીય સ્થળ છે. ઢાકામાં સ્થિત, આ મંદિર બાંગ્લાદેશનું રાષ્ટ્રીય મંદિર અને ભારતીય ઉપખંડમાં પ્રખ્યાત શક્તિપીઠોનો એક ભાગ છે જ્યાં દેવી સતીનો મુકુટનો રત્ન પડ્યો હતો. 1971 માં બાંગ્લાદેશ મુક્તિ યુદ્ધ દરમિયાન પાકિસ્તાની દળો દ્વારા રમણા કાલી મંદિરના વિનાશ બાદ, ઢાકેશ્વરી મંદિરને બાંગ્લાદેશ તેમજ વિદેશથી મોટી સંખ્યામાં ભક્તો સાથે બાંગ્લાદેશમાં એક સૌથી મહત્વપૂર્ણ હિન્દુ ધર્મસ્થાન તરીકેનો દરજ્જો મળ્યો છે. જ્યાં બાંગ્લાશની સાથે સાથે બહરથી પણ મોટી સંખ્યામાં લોકો દેવીની પૂજા કરવા આવે છે.
વધુ રસપ્રદ માહિતી અને નવી પોસ્ટ વાંચવા માટે ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરો. નોંધ – દરેક ફોટો પ્રતીકાત્મક છે (ફોટો સોર્સ : ગુગલ)
