ફોલો કરો આ ટિપ્સ, અને ભગંદર જેવા રોગને કરી દો દૂર

ફિસ્ટુલા (ભગંદર):-

ભગંદર શું છે?

ફિસ્ટુલા એ અવયવો અથવા ચેતા વચ્ચેનો અસામાન્ય સંયુક્ત હોય છે. તે બે અવયવો અથવા ચેતાને જોડે છે જે કુદરતી રીતે જોડાયેલ નથી, જેમ કે આંતરડા અને ત્વચાની વચ્ચે, યોનિ અને ગુદામાર્ગ વચ્ચે.

ફિસ્ટુલાના કેટલાક પ્રકારો હોય છે પરંતુ તેનો સૌથી સામાન્ય પ્રકાર ભગંદર (ગુદા ફિસ્ટુલા) (એનલ) છે.

ભગંદરએ એક નાની ટ્યુબ જેવું છે જે આંતરડાના અંત ભાગને ગુદાની નજીકની ત્વચા સાથે જોડે છે. આ સામાન્ય રીતે ત્યારે થાય છે જ્યારે ચેપ યોગ્ય રીતે ઠીક થતો નથી.

મોટાભાગના ભગંદર તમારી ગુદા નળીમાં પરુ સંગ્રહ કરવાને કારણે થાય છે. આ પરુ ત્વચામાંથી બહાર નીકળી શકે છે અથવા ઓપરેશનની જરૂર પડી શકે છે. ત્વચામાંથી પરુ બહાર આવવા માટે બનાવેલો રસ્તો ખુલ્લો રહે છે અથવા તે મટાડવામાં સમર્થ નથી ત્યારે ભગંદર થાય છે.

તેના લક્ષણોમાં દુખાવો, સોજો, સામાન્ય રીતે મળમાં ફેરફાર અને ગુદા ભંગાણ થવું.

આ તપાસવા માટે, ડૉક્ટર તમારી શારીરિક તપાસ કરે છે જેમાં તમારા ગુદા અને આસપાસના વિસ્તારમાં ફિશર તપાસવામાં આવે છે.

ફિસ્ટુલાની સારવાર માટે શસ્ત્રક્રિયા કરવામાં આવી શકે છે જેમાં ચેપગ્રસ્ત જગ્યાએથી પરુ દૂર કરવામાં આવે છે.

* ભગંદરના પ્રકાર –

ફિસ્ટુલા કયા પ્રકારનાં છે?

ભગંદરને (ફિસ્ટુલા) નીચેના આધારે વર્ગીકૃત થયેલ છે –

સામાન્ય અથવા જટિલ

એક અથવા વધુ ભગંદરને સામાન્ય અથવા જટિલ ફિસ્ટ્યુલા તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે.

ઓછું અથવા વધુ

તે સ્ફિંક્ટર સ્નાયુ (સ્ફિંક્ટર સ્નાયુઓ: બે રિંગ જેવા સ્નાયુઓ જે ગુદાને ખોલે છે અને બંધ કરે છે) ની નજીકના આધારે તેને વધુ કે ઓછામાં વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે.

ભગંદરનાં લક્ષણો શું છે?

ભગંદરમાં નીચેના લક્ષણો હોઈ શકે છે:-

• ગુદામાં વારંવાર ફોલ્લીઓ થવી
• ગુદાની આસપાસ પીડા થવી અને સોજો આવવો
• મળત્યાગ કરવામાં દુખાવો
• રક્તસ્ત્રાવ
• ગુદાની નજીકના એક છિદ્રમાંથી ગંધિત અને લોહિયાળ પરુ નીકળવું (ઉત્સર્જન પછી પીડા ઓછી થઈ શકે છે)
• વારંવાર પરુ થવાના કારણે ગુદાની આસપાસની ત્વચા પર બળતરા થવી
• તાવ, શરદી અને થાકનો અનુભવ થવો
• કબજિયાત
• સોજો

જો તમને આમાંના કોઈપણ લક્ષણો છે, તો તમારા ડૉક્ટરને જરૂર બતાવો.

* ભગંદર (ફિસ્ટુલા) ના કારણો અને જોખમના પરિબળો

ભગંદર કેમ થાય છે? મોટે ભાગે ભગંદર ગુદામાં ફોલ્લો થયા પછી થાય છે. આ ત્યારે થાય છે જ્યારે ફોલ્લામાંથી પરુ નીકળ્યા બાદ તે સાજો ન થઇ શકે. એક અનુમાન કરવામાં આવે છે કે દર બે થી ચાર લોકો જેની ગુદામાં ફોલ્લો થાય છે તેને ભગંદર પણ થાય છે.

જેના કેટલાક અસામાન્ય કારણો નીચે મુજબ છે –

• ક્રોન રોગ – એક લાંબા સમયથી ચાલતો રોગ જેમાં પાચક તંત્રમાં સોજો આવે છે.
• ડાયવર્ટિક્યુલાટીસ – મોટા આંતરડાના સ્તરમાં બનતી કોથળીઓમાં બળતરા કે સોજો.
• ગુદાની આજુબાજુની ત્વચામાં ફોલ્લા થવા અને ડાઘ પડવા
• ટીબી અથવા એચ.આય.વી થી સંક્રમિત થવું.
• ગુદાની નજીક કોઈપણ શસ્ત્રક્રિયાથી જટિલતા થવી.

આપત્તિ માટે જોખમી પરિબળો શું છે?

આપત્તિના નીચેના જોખમી પરિબળો હોઈ શકે છે –

• સુગર (ડાયાબિટીસ)
• ધૂમ્રપાન કરવું
• દારૂ પીવો
• જાડાપણું
• એચ.આય.વી.
• ગુદામાં પહેલા ક્યારેય ઇજા થઇ હોય
• ગુદાની આજુબાજુના વિસ્તારમાં પહેલા ક્યારેક રેડિયેશન થેરેપી થઈ હોય

* ભગંદર નિવારણ:-

ફિસ્ટુલા હોવું કેવી રીતે બંધ કરવું?

જો તમને એકવાર ભગંદર થયું હોય, તો તમે તેને નીચેની રીતોથી ટાળી શકો છો.

પૂરતા પ્રમાણમાં ફાઇબર લો.

જો તમે કબજિયાત છે, સખત અથવા સુકો મળ આવે છે, તો તમને ભગંદર થવાનું જોખમ હોઈ શકે છે. તમારા આહારમાં ખાસ કરીને ફળો અને શાકભાજીમાં પૂરતા પ્રમાણમાં ફાઈબરનું સેવન કરવાથી તમે કબજિયાતથી બચી શકો છો.

જ્યાં સુધી તમને નરમ અને પહેલાથી વધુ મળ થવાનું પ્રારંભ ન થાય ત્યાં સુધી ધીરે ધીરે ફાઇબરનું સેવન વધારતા રહો. ઉપરાંત, પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી પીવો, જેનાથી પેટમાં સોજો અને ગેસ નહીં આવે.

પ્રવાહી પ્રદાર્થનું સેવન કરો.

પ્રવાહી લેવાથી કબજિયાતથી બચી શકાય છે કારણ કે તે મળને નરમ બનાવે છે અને મળ કરવાનું સરળ બનાવે છે. ઉનાળાની ઋતુમાં વધુ શારીરિક પ્રવૃત્તિ કરતી વખતે વધુ પ્રવાહી પીવો. વધારે પ્રમાણમાં આલ્કોહોલ અને કેફીન પીવાથી શરીરમાં પાણીનો અભાવ થઈ શકે છે.

કસરત કરો

કબજિયાતનું સૌથી સામાન્ય કારણ ઓછી શારીરિક પ્રવૃત્તિ છે. દરરોજ ઓછામાં ઓછા ત્રીસ મિનિટ વ્યાયામ કરવાનો પ્રયાસ કરો, જે તમારી પાચક શક્તિને સુધારશે અને તમને ફીટ રાખે છે.

મળને વધુ લાંબો સમય રોકી ન રાખો.

જ્યારે તમને શૌચની લાગણી થાય છે, તો તેને અવગણશો નહીં. આવું કરવાથી શરીરના મળની ભાવના પ્રાપ્ત થાય તેવા સંકેતો નબળા પડી શકે છે. જેટલો વધુ સમય તમે મળને રોકશો, તેટલું વધુ શુષ્ક અને સખત બનશે, જે મળ કરવાનું મુશ્કેલ બનાવશે.

અન્ય ટેવો

• નીચેની રીતો કબજિયાતની સમસ્યાને ઘટાડી શકે છે અને ગુદા નહેર પરના તણાવને ઘટાડી શકે છે.
• શૌચાલયમાં મળ કરતી વખતે પૂરતો સમય લો, પરંતુ શૌચાલય પર વધુ સમય બેસો નહીં.
• મળ પર વધુ બળ લાગુ ન કરો.
• ગુદાના ભાગને શુષ્ક રાખો.
• દરેક મળ પછી પોતાને બરાબર સાફ કરો.
• નરમ, નોન ડાય અને કોઈ સુગંધિત શૌચાલય કાગળનો ઉપયોગ કરો.
• અતિસારની સારવાર કરાવો.
• રેચક દવાઓ લો

જો માત્ર ફાઈબર મેળવીને કબજિયાતથી રાહત ન મળે તો, રેચકો લઈ શકાય છે. બલ્ક-ફોર્મિંગ રેચક અથવા ફાઇબર સપ્લિમેન્ટ્સ લેવાથી કબજિયાત મટે છે.

* ફિસ્ટુલાની પરીક્ષા:-

ફિસ્ટુલા કેવી રીતે તપાસવામાં આવે છે?

જો તમારા ડૉક્ટર વિચારે છે કે તમને કોઈ આપત્તિ છે, તો તમારું ડૉક્ટર તમને પાછલી બીમારીઓ વિશે પૂછશે અને શારીરિક તપાસ કરશે.
કેટલાક ફિસ્ટ્યુલાઓ શોધવા માટે સરળ છે અને કેટલાક મુશ્કેલ છે. કેટલીકવાર તે પોતાને સાજા કરે છે અને તે ફરીથી થાય છે. તમારા ડૉક્ટર લિકેજ અને રક્તસ્રાવના સંકેતોની તપાસ કરશે અને તમારા ગુદામાર્ગની પણ તપાસ કરી શકે છે.

તમારા ડૉક્ટર તમને એક્સ રે અને સીટી સ્કેન જેવા પરીક્ષણો માટે નિષ્ણાતનો સંદર્ભ આપી શકે છે. તમને કોલોનોસ્કોપીની પણ જરૂર પડી શકે છે. આ પરીક્ષણમાં, તમારા ગુદામાં એક કેમેરો ટ્યુબ દાખલ કરવામાં આવશે, જે તમારા ગુદા અને ગુદામાર્ગની અંદર જોશે. આ પરીક્ષણ દરમિયાન તમને સુવડાવવામાં આવશે.

* ભગંદરની સારવાર

ભગંદરની સારવાર કેવી છે?

ભગંદરને શસ્ત્રક્રિયાની જરૂર હોય છે, તે દવાઓથી મટાડી શકાતી નથી.

સામાન્ય ભગંદર (જે તમારા ગુદાની નજીક નથી) માટે, ડૉક્ટર ભગંદરની ચામડી અને આસપાસના સ્નાયુઓની એક ચીરો બનાવશે. સ્ફિંક્ટર સ્નાયુને નુકસાન પહોંચાડ્યા વિના સામાન્ય ભગંદરને સુધારી શકાય છે, પરંતુ જટિલ ભગંદરને સુધારવાનું જોખમ વધારે છે. આપત્તિ અટકાવવા માટે તમારા ડૉક્ટર સ્ટોપરનો ઉપયોગ કરી શકે છે.

જો પરિસ્થિતિ જટીલ હોય, ડૉક્ટર ભગંદરની સારવાર માટે છિદ્રમાં એક નળી દાખલ કરે છે. તેને “સેટોન” કહેવામાં આવે છે, અને તે રબરથી બનેલું છે. સેટન ચેપગ્રસ્ત પ્રવાહીને શોષી લેવાની સેવા આપે છે. આમાં છ અઠવાડિયા કે તેથી વધુ સમય લાગી શકે છે.

ભગંદરના સ્થાનના આધારે, ડોકટરોને તમારા સ્ફિંક્ટર સ્નાયુઓ (સ્નાયુઓ જે ગુદાને ખુલે છે અને બંધ કરે છે) કાપી નાખવાની જરૂર પડી શકે છે. ડોકટરો આ સ્નાયુઓને નુકસાન ન પહોંચાડવાનો પ્રયાસ કરશે પરંતુ આ સર્જરી પછી મળને અંકુશમાં લાવવો મુશ્કેલ છે.

આની સારવાર માટે ત્રણ પ્રકારની શસ્ત્રક્રિયાઓ કરી શકાય છે, જે નીચે મુજબ છે:

ફિસ્ટ્યુલોટોમી

ફિસ્ટ્યુલોટોમી એ ભગંદરની સૌથી સામાન્ય સારવાર છે, જેમાં ફોલ્લોની નળી કાપી અને ખોલવામાં આવે છે. આ ભગંદરથી પુન પ્રાપ્ત થવાની સંભાવનાઓને વધુ શક્ય બનાવે છે, અને તે ભગંદરને ફરીથી થવાથી અટકાવે છે. જો કે, કેટલાક જટિલ કેસોમાં તે સ્ફિંક્ટર સ્નાયુને નુકસાનનું જોખમ વધારે છે.

ફિસ્ટ્યુલેક્ટોમી

જ્યારે ભગંદરને આખા શરીરમાંથી કાપીને કાઢી નાખવામાં આવે છે, ત્યારે શસ્ત્રક્રિયાને ફિસ્ટ્યુલેક્ટોમી કહેવામાં આવે છે. આ સારવાર એક જટિલ સ્થિતિમાં શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. જો કે, ફિસ્ટ્યુલેક્ટોમીના કેટલાક ગેરફાયદા છે. દર્દીને શસ્ત્રક્રિયા પછી પુન પ્રાપ્ત થવા માટે ચારથી છ અઠવાડિયા લાગે છે, જે શસ્ત્રક્રિયા પછીના બાકીના તબક્કાઓ કરતા લાંબું છે. આ શસ્ત્રક્રિયા નોન-સ્ટોપ મળ જેવી સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.

લેસર સારવાર

લેસરમાં ફિશર અથવા સ્ફિંક્ટર સ્નાયુઓને કાપવાની જરૂર નથી, જે મળ રીટેન્શનનું જોખમ ઘટાડે છે અને સર્જરી પછી પુન પ્રાપ્ત થવા માટે ઓછો સમય લે છે.

શસ્ત્રક્રિયા પછી તમારી સંભાળ રાખવા માટે આ બાબતો ધ્યાનમાં રાખો:

ભગંદરની શસ્ત્રક્રિયા પછી ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ પેઇનકિલર અને એન્ટિબાયોટિક્સ લો. ડૉક્ટર સાથે વાત કર્યા વિના મેડિકલ સ્ટોરમાંથી તમારા પોતાના મુનસફી પર કોઈ દવા ન લો.

• દિવસમાં ત્રણથી ચાર વખત ગરમ પાણીથી સ્નાન કરો.
• તમારા ગુદાના વિસ્તારમાં પેડ પહેરો જ્યાં સુધી ભગંદરનો ઉપચાર ન થાય.
• ડૉક્ટરના બોલ્યા પછી જ તમારા દૈનિક કાર્યની શરૂઆત કરો.
• ફાઇબરથી ભરપૂર આહાર લો અને પુષ્કળ પ્રવાહી પીવો.
• મળને નરમ બનાવવા માટે રેચક લો.

ફિસ્ટુલાની ગૂંચવણો – વિનાશની મુશ્કેલીઓ શું છે? – ભગંદરની મોટાભાગની મુશ્કેલીઓ તેની શસ્ત્રક્રિયાને કારણે છે. આ ગૂંચવણો નીચે મુજબ છે.

ચેપ : કોઈપણ પ્રકારની શસ્ત્રક્રિયામાં ચેપનું જોખમ રહેલું છે. ટ્યુબ્યુલમાં હાજર ચેપ ક્યારેક શરીરના અન્ય ભાગોમાં ફેલાય છે. જો આવું થાય, તો તમારે એન્ટિબાયોટિક્સ લેવાની જરૂર પડી શકે છે.

* મળનો નિયંત્રણ ગુમાવો:-

કેટલાક દુર્લભ કિસ્સાઓમાં, શસ્ત્રક્રિયા સ્નાયુને નુકસાન પહોંચાડે છે, જેના કારણે તમે તમારી આંતરડાની ગતિ પર નિયંત્રણ ગુમાવી શકો છો. આ થવાની સંભાવના શસ્ત્રક્રિયાના પ્રકાર અને ભગંદરના સ્થાન પર આધારિત છે. જો તમને સર્જરી પહેલાં આ સમસ્યા હતી, તો તે સર્જરી પછી બગડી શકે છે.

કેટલાક કિસ્સાઓમાં, શસ્ત્રક્રિયા પછી પણ ફરીથી જોડાણ થઈ શકે છે.

* ગુદા ફિસ્ટુલા માટેની દવાઓ : ભગંદર (ફિસ્ટુલા) માટે ઘણી દવાઓ ઉપલબ્ધ છે. આ બધી દવાઓ નીચે આપવામાં આવી છે. પરંતુ યાદ રાખો કે તમે તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લીધા વિના કોઈ દવાઓ લેશો નહિ. ડૉક્ટરની સલાહ વિના દવાઓ લેવી તમારા સ્વાસ્થ્યને ગંભીર રીતે નુકસાન પહોંચાડે છે.

• Angiwell
• Bjain Parietaria Dilution
• Bmd Max
• G3N
• Glyin
• Glytrate
• Gtn Sorbitrate
• Myovin
• New Gtn
• Nitro (Three Dots)

અમારી દરેક પોસ્ટ સૌથી પહેલા વાંચવા નીચેની પ્રોસેસ ફક્ત એકજ વાર કરવાની રહેશે.વધુ રસપ્રદ માહિતી અને નવી પોસ્ટ વાંચવા માટે ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરો.
આપણી માતૃભાષા 21મી સદીમાં પણ જીવંત રહે અને નવી પેઢીને એનો લાભ મળે એ માટે અમે રોજ નવી સ્ટોરી, રસપ્રદ લેખો, ઉપયોગી માહિતી, લાઈફ ઇઝી ટિપ્સ, નવી નવી વાનગીઓની વણઝાર તમારા ફેસબુકમાં લાવવા કટિબદ્ધ છીએ !

– તમારો જેંતીલાલ