જન્મથી, બાળકોના ખોરાક અને પોષણની કાળજી લેવાની વિશેષ જરૂર છે. ખાસ કરીને બાળકોના સર્વાંગી વિકાસ માટે સંતુલિત પોષણ જરૂરી છે. બાળકોના સારા સ્વાસ્થ્ય માટે સંતુલિત અને પોષક આહાર જરૂરી છે, બાળકોના શરીરમાં જરૂરી પોષક તત્ત્વોના અભાવને કારણે, તેમનો વિકાસ થંભી જાય છે. બાળકોના શરીરમાં આયરનની ઉણપને અવગણવી એ એક મોટી સમસ્યાનું કારણ બની શકે છે, બાળકોના ખોરાકમાં આયરનથી ભરપૂર ચીજોનો સમાવેશ કરવો જરૂરી છે. આયરનની ઉણપથી બાળકોમાં એનિમિયા જેવા રોગો થઈ શકે છે. હંમેશાં જોવામાં આવ્યું છે કે જો ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, બાળકોને તેમની માતાના શરીરમાંથી યોગ્ય માત્રામાં આયરન મળે છે, તો પછી બાળકના જન્મથી 4 મહિના સુધી તેમનામાં કોઈ આયરનની ઉણપ થતી નથી. પરંતુ કોઈ રોગ અથવા અકાળ જન્મના કિસ્સામાં, બાળકોના શરીરમાં આયરનની ઉણપ હોઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, આપણા બાળકોના આહારમાં સંતુલિત માત્રામાં આયરનથી ભરપૂર ચીજો શામેલ કરવાની એ આપણી જવાબદારી બને છે.
બાળકોના શરીરમાં આયરનનું મહત્વ
આયરન એ શરીર માટે એક મહત્વપૂર્ણ પોષક છે અને બાળકોના સર્વાંગી વિકાસ માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. ડીએનએ સંશ્લેષણ સહિત ઘણી મહત્વપૂર્ણ પ્રક્રિયાઓમાં શરીરમાં ઓક્સિજનના સંક્રમણમાં આયરનની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા છે. શરીરમાં લોહીનું મુખ્ય ઘટક આયરન છે, તેની ઉણપને કારણે, બાળકોમાં લોહીના વિકાર, એનિમિયા જેવા રોગો થાય છે. નિષ્ણાતોના જણાવ્યા મુજબ, 1-3 વર્ષની વયના બાળકોને દરરોજ ઓછામાં ઓછા 7 મિલિગ્રામ આયરનની જરૂર હોય છે જ્યારે 4-8 વર્ષના બાળકોને દરરોજ 10 મિલિગ્રામ આયરનની જરૂર હોય છે. શરીરમાં હિમોગ્લોબિનનું સ્તર જાળવવા માટે આયરન જરૂર હોય છે, જે શરીરમાં લાલ રક્તકણોને સ્વસ્થ રાખવામાં કામ કરે છે. લાલ રક્તકણોની ઉણપ અથવા તેમાં થતી સમસ્યાઓ એનિમિયા જેવી સ્થિતિ તરફ દોરી જાય છે. બાળકોના વિકાસ માટે, તેમના શરીરમાં આયરનનું સંતુલિત સ્તર હોવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
બાળકોમાં આયરનની ઉણપના લક્ષણો
બાળકોના શરીરમાં આયરનની અછતને કારણે, તેમનો વિકાસ યોગ્ય રીતે થતો નથી. આવી સ્થિતિમાં, બાળકો સુસ્ત અને ઓછા સક્રિય બને છે અને તેમનો વિકાસ પણ ધીમો શરૂ થાય છે. શરીરમાં આયરનનો અભાવ બાળકોમાં ચીડિયાપણું અને થાક જેવી સમસ્યાઓનું કારણ બને છે. બાળકોમાં આયરનની ઉણપના મુખ્ય લક્ષણો આ મુજબ છે –
- – ભૂખ મરી જવી
- – સુસ્તી અને થાક
- – નિસ્તેજ ત્વચા
- – શ્વાસ લેવામાં સમસ્યા થવી
- – મોડુ વજન વધવું
- – ચીડિયાપણું અને વર્તનમાં સમસ્યાઓ
- – બાળકોનો મોડો વિકાસ
બાળકોમાં આયરનની ઉણપના કારણો
બાળકોમાં આયરનની ઉણપ તેમના શરીરમાં હિમોગ્લોબિનની અછતને કારણે થાય છે. અસંતુલિત અને ઓછા પોષક ખોરાક સીધા શરીરને અસર કરે છે. આયરનનો શરીરમાં બે રીતે સમાવેશ થાય છે, પ્રથમ માંસ અને માંસની માછલીઓમાં જોવા મળતું લોહ છે જે શરીરમાં સરળતાથી પહોંચે છે અને બીજું જે અનાજ, શાકભાજી અને ફળોમાં જોવા મળે છે. ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, માતાના આહારની અસર પેટના શિશુઓ પર પડે છે, જો ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન માતાના શરીરમાં આયરનની ઉણપ હોય, તો બાળકોમાં પણ ઉણપ જોવા મળે છે. બાળકોના ખોરાકમાં આયરાનના પોષક તત્ત્વોનો અભાવ શરીરમાં આયરનની ઉણપનું કારણ બને છે, આવી સ્થિતિમાં બાળકોમાં આયરનનો અભાવ જોવા મળે છે. બાળકોમાં આયરનની ઉણપના મુખ્ય કારણો આ મુજબ છે:
- – ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન માતાના શરીરમાં આયરનનો અભાવ
- – અકાળ જન્મને કારણે
- – જન્મ સમયે વજન ઓછું હોવું
- – ગાયના દૂધનું વધારે સેવન
બાળકો માટે માત્ર શાકાહારી ભોજન
નવજાત શિશુઓ સામાન્ય રીતે માતાના દૂધમાંથી આયરન મેળવે છે પરંતુ જો નવજાત બાળકમાં લોહનો અભાવ જોવા મળે છે, તો તેમને સારવારની જરૂર છે. પરંતુ જો મોટા બાળકો કે જે ખોરાક ખાવા માટે સક્ષમ છે તેમના શરીરમાં આયરનની ઉણપ છે, તો પછી તેઓએ આયરનથી ભરપૂર માત્રામાં પૂરતા પ્રમાણમાં ખોરાક લેવો જોઈએ. બાળકોના આહારમાં આ ખોરાકનો સમાવેશ કરવાથી ચોક્કસપણે બાળકોને આયરનનું પૂરતું પોષણ મળશે.
1.લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી
ઘાટા લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજીમાં આયરનની માત્રા વધારે હોય છે. બાળકોના આહારમાં આ શાકભાજીનો સમાવેશ કરવાથી તેમના શરીરમાં આયરનની ઉણપ નહીં થાય.
2. સુકા ફળો
ખજૂર, કિસમિસ, કાજુ, બદામ જેવા સુકા ફળોમાં આયરન વધુ પ્રમાણમાં હોય છે. તમારા બાળકોને નાસ્તામાં સૂકા ફળો જરૂરથી આપો. 1 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોને સૂકા ફળો ખવડાવવાથી કેટલીક સમસ્યાઓ થઈ શકે છે, આવું કરતા પહેલાં, તમારા ડોક્ટરની સલાહ લો.
5. સફેદ કઠોળ
સફેદ કઠોળ પણ આયરનનો સારો સ્રોત માનવામાં આવે છે. આયરનની ઉણપને દૂર કરવા માટે, તે સરળતાથી સુપાચ્ય પણ છે, તેથી તમારા બાળકોના આહારમાં સફેદ કઠોળનો સમાવેશ જરૂરથી કરો.
6. બ્રોકોલી
બ્રોકોલી એ વિટામિન સી, ફાઇબર અને આયરનનો ઉત્તમ સ્રોત છે. બ્રોકોલીમાં કુદરતી આયરન હોય છે, તેથી બ્રોકોલી આયરનની ઉણપ માટે સારો આહાર માનવામાં આવે છે.
7. કઠોળ
વટાણા, દાળ અને અન્ય કઠોળમાં પુષ્કળ આયરન જોવા મળે છે. આ ચીજોને બાળકોના આહારમાં શામેલ કરવું આવશ્યક છે.
8. શક્કરિયા
શક્કરિયામાં વિટામિન સી અને આયરન ભરપૂર માત્રામાં હોય છે. તે ખોરાકમાં પણ સારો સ્વાદ ધરાવે છે, આયરનની ઉણપ દૂર કરવા માટે તે શ્રેષ્ઠ ખોરાક માનવામાં આવે છે. તેથી તમારા બાળકોના રોજિંદા આહારમાં શક્કરીયા જરૂરથી શામેલ કરો.
આ સિવાય કેટલાક અન્ય ખોરાક પણ છે જેમાં આયરન ભરપુર માત્રામાં હોય છે જેમ કે બીફ, પ્યુરી બીન્સ, લીલા બીન પ્યુરી, ઓટમીલ, મગફળીના માખણની પ્યુરી, સ્ટ્રોબેરી પ્યુરી વગેરે. આયરનની ઉણપને દૂર કરવા માટે તમે આ ખોરાકનું સેવન પણ કરી શકો છો.
બાળકોને આયરનની સપ્લિમેન્ટ્સ આપવી જોઈએ કે નહીં ?
બાળકોમાં આયરનની ઉણપને દૂર કરવા માટે ઘણા લોકો આયરનની સપ્લિમેન્ટ્સનો આશરો લે છે. આયરન સપ્લિમેન્ટ્સ લેતા પહેલા નિષ્ણાતોની કેટલીક બાબતો જાણવી જરૂરી છે, જો તમારું બાળક હજી પણ સ્તનપાન કરે હ્ચે, તો તેને આયરનની સપ્લિમેન્ટ્સની જરૂર હોતી નથી. આ ઉપરાંત, 1 વર્ષથી વધુ ઉંમરના બાળકોએ પૂરતા પ્રમાણમાં આયરનથી ભરપૂર ખોરાક લેવો જોઈએ જેથી તેમના શરીરમાં આયરનની માત્રા યોગ્ય રહે. કોઈપણ પ્રકારની સપ્લિમેન્ટ્સ લેતા પહેલા નિષ્ણાતોની સલાહ લેવી જરૂરી છે.
અમારી દરેક પોસ્ટ સૌથી પહેલા વાંચવા નીચેની પ્રોસેસ ફક્ત એકજ વાર કરવાની રહેશે.
વધુ રસપ્રદ માહિતી અને નવી પોસ્ટ વાંચવા માટે ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરો.
નોંધ –
આ વેબસાઈટ પર આપેલા નુસખા, આયુર્વેદ તથા નેચરલ પધ્ધતિઓ, ફીટનેસ ટિપ્સ તથા કસરત વગેરે દરેક બાબતો દરેક વ્યક્તિની તાસીર અનુસાર કામ કરે છે. કોઈ એક વ્યક્તિને થયેલ ફાયદો કે નુક્સાન બધાને જ થાશે એવું માનવું જોઈએ નહીં. તમારા ડોક્ટરને મળીને અથવા પૂછીને જ કોઈ પણ પ્રયોગ અપનાવવો જોઈએ. મોટા ભાગના આવા પ્રયોગો નિર્દોષ હોય છે. પણ, ક્યારેક તાસીર અનુસાર તકલીફ પણ પડી શકે.
આપણું પેજ “હેલ્થ ગુજરાત” માણતા રહો અને શેર કરતા રહો!
આપના સહકારની આશા સહ,
ટીમ હેલ્થ ગુજરાત
