જગતના તમામ ઝેર પીને લોકોના કલ્યાણ માટે કામ કરનારનું નામ શિવ છે. શ્રાવણ મહિનામાં તેમની સાધના-પૂજાનું ખૂબ મહત્વ છે, તેથી લોકો તેમની ઈચ્છા મુજબ શિવલિંગનો અભિષેક કરે છે. શિવલિંગ એટલે શિવનું જ્ઞાન આપનાર. શિવભક્તો માટે શિવરાત્રી સૌથી મોટો તહેવાર છે. આ દિવસે શિવની ઉપાસનામાં મુખ્યત્વે ત્રણ બાબતો ખૂબ જ મહત્વની છે, જે છે શિવરાત્રિનું વ્રત, શિવની પવિત્ર રાત્રિનું જાગરણ અને શિવના ચાર પ્રહરોની પૂજા અને તેનો અભિષેક. આ ત્રણેના સમન્વયથી જ શિવભક્તને શિવરાત્રીના તહેવારની યોગ્યતા પ્રાપ્ત થાય છે. ચાલો જાણીએ શિવરાત્રીમાં શિવની પૂજાનું મહત્વ અને પદ્ધતિ.
શ્રાવણ મહિનામાં શિવની ઉપાસના અને ઉપવાસ કરવા માટે દરેક દિવસ શુભ હોય છે, પરંતુ શિવરાત્રી રાત્રી જાગરણ માટે શુભ માનવામાં આવે છે. શિવરાત્રી પર શિવના ચાર પ્રહરની પૂજા અને અભિષેકનો નિયમ છે. શિવરાત્રિના દિવસે ચાર પ્રહરની પૂજા કરવા માટે, શિવ ભક્તને સૂર્યાસ્ત પહેલા સ્નાન કરવું જોઈએ. સૂર્યાસ્ત પછી, તેણે ભગવાન શિવની પૂજા શરૂ કરવી જોઈએ. જો શક્ય હોય તો, આ પૂજા શિવાલયમાં જ કરો, અન્યથા તમારા પોતાના ઘરમાં શિવની તસવીર અથવા મૂર્તિ રાખીને કરો.
ચાર પ્રહરની ઉપાસના અંતર્ગત દરેક પ્રહરમાં નિયમ પ્રમાણે ભગવાન શિવની પૂજા કરો અને અભિષેક કરો. દૂધ અને પાણીથી રુદ્રાષ્ટધ્યાયના મંત્રોનો અભિષેક કરો. જો તમે જાતે રુદ્રાષ્ટાધ્યાય કરી શકતા નથી, તો ભગવાન શિવના સહસ્ત્રનામ અથવા રુદ્રાષ્ટકમ અથવા ફક્ત ‘દ્રી શિવાય નમ’ જપ કરીને શિવનો જલાભિષેક કરો. શિવરાત્રીના ચારેય તબક્કામાં ભગવાન શિવની આ જ રીતે પૂજા કરો. ધ્યાનમાં રાખો કે એક પ્રહરની પૂજા પૂર્ણ કર્યા પછી, બીજા પ્રહરની પૂજા માટે ફરીથી સ્નાન કરવું જોઈએ.
શિવરાત્રીના પવિત્ર તહેવાર પર ભગવાન શિવની ઉપાસના કરવાથી, સાધકની બધી મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે. શિવ ઉપાસના એ સાધના છે, જેના દ્વારા સાધના કરનાર વ્યક્તિને યોગ્ય કન્યા અથવા વર, યોગ્ય બાળકો, સંપત્તિ, ખ્યાતિ, વગેરે મળે છે અને જીવનને લગતી તમામ મુશ્કેલીઓ દૂર થાય છે. જ્યોતિષ શાસ્ત્ર અનુસાર શિવરાત્રી પર કાલ મહાકાલ રુદ્રની પૂજા કરવાથી કાલ સર્પ દોષમાંથી મુક્તિ મળે છે.
ભગવાન શિવની આરાધનાનો મુખ્ય તહેવાર મહાશિવરાત્રીને માનવામાં આવે છે. આ દિવસે તેમના અને માતા પાર્વતીના વિવાહ થયા હતા. આ સાથે જ શિવપુરાણના ઇશાન સંહિતાના અનુસાર આ દિવસે શિવ કરોડો સૂર્યના સમાન પ્રભાવવાળા સૂર્યના રૂપમાં અવતરિત થયા હતા. એટલા માટે મહાશિવરાત્રી મહાકાલ શિવની આરાધના અને તેમની કૃપા મેળવવા માટે ખાસ દિવસ માનવામાં આવે છે. જ્યારે મહાશિવરાત્રીની તિથિ ભગવાન શિવની પૂજા માટે ખાસ માનવામાં આવે છે ત્યારે સોમવારે તેનું મહત્વ ઘણુ વધી જાય છે.
બીજી એક મહત્વની વાત જો કરીએ તો નેપાળના પશુપતિ મહાદેવ બાદ રાજસ્થાનના કોટાના શિવપુરી ધામમાં 525 શિવલિંગ સ્થાપિત છે. જેના એક સાથે દર્શન કરી ભક્ત સાક્ષાત શિવમય બની જાયે છે. જ્યાં વધુ શિવના ઘણા ઉપાસકો તેમના શિવાલયોમાં જઇ એક-એક શિવલિંગના દર્શનોનો લાભ ઉઠાવે છે. ત્યારે આ મંદિરમાં એક સાથે 525 શિવલિંગના દર્શનનો લાભ ઉઠાવી શકે છે.