કેન્સર એ વિશ્વના કેટલાક ગંભીર રોગોમાંનું એક માનવામાં આવે છે. કેન્સર થવાના હજારો કારણો હોઈ શકે છે અને અત્યાર સુધીમાં મનુષ્યમાં લગભગ 200 પ્રકારના કેન્સર મળી આવ્યા છે. સામાન્ય રીતે જ્યારે કોષ અથવા ઘણા કોષો અનિયંત્રિત રીતે વધવા લાગે છે, ત્યારે તેને કેન્સર કહેવામાં આવે છે. મહત્ત્વની વાત એ છે કે આ કેન્સરના કોષો ધીરે ધીરે વધવા લાગે છે અને આસપાસના કોષો અને હાડકાંને પણ નુકસાન કરે છે, જેના કારણે દર્દીની સમસ્યા વધવા લાગે છે.
જ્યારે કેન્સર સેલ કોઈ હાડકાને અસર કરવાનું શરૂ કરે છે, ત્યારે તેને ‘સેકેન્ડરી બોન કેન્સર’ કહેવામાં આવે છે. સ્તન અને પ્રોસ્ટેટ કેન્સરના દર્દીઓમાં સેકેન્ડરી બોન કેન્સરના કિસ્સા વધુ જોવા મળે છે. કેન્સર જેવા રોગની સમયસર સારવાર ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ રોગમાં બેદરકારી જીવલેણ સાબિત થાય છે. એવા સમયે જ્યારે ભારતમાં કેન્સરના દર્દીઓની સંખ્યા સતત વધી રહે છે, તે સમયે સેકેન્ડરી બોન કેન્સરનું જોખમ પણ એટલું જ વધી રહ્યું છે. તે વિશે વધુ માહિતી મેળવવી અને તેના ઉપચાર જાણવા જરૂરી છ. તો ચાલો અમે તમને જણાવીએ સેકેન્ડરી બોન કેન્સર વિશે.
હાડકાંના કેન્સરના પ્રકારો
ડોકટરના જણાવ્યા મુજબ બે પ્રકારના હાડકાંના કેન્સર હોય છે-
- પ્રથમ પ્રાઈમરી બોન કેન્સર
- બીજું સેકેન્ડરી બોન કેન્સર
કેન્સર કે જે હાડકાંથી શરૂ થાય છે તેને પ્રાઈમરી બોન કેન્સર કહેવામાં આવે છે. પરંતુ સેકેન્ડરી બોન કેન્સર એ એવું કેન્સર છે જ્યાં કેન્સર શરીરના અન્ય કોઈ ભાગથી હાડકા સુધી ફેલાય છે. તેને મેટાસ્ટેટિક બોન કેન્સર, હાડકાના મેટાસ્ટેસેસ અથવા સેકેન્ડરી બોન કેન્સર કહેવામાં આવે છે. કેન્સરની પેશીઓ ઘણીવાર શરીરના આ અવયવોના હાડકાઓમાં ઝડપથી ફેલાય છે.
- – હાથ અને પગના ઉપલા હાડકાં
- – હિપ્સનું હાડકું
- – છાતી અને પેટની આસપાસના હાડકાંમાં
- – માથા પરના હાડકામાં
- – કરોડરજજુ
સેકેન્ડરી બોન કેન્સરનું જોખમ કોને છે ?
કોઈપણ પ્રકારના કેન્સર હાડકા સુધી પહોંચે તેવી સંભાવના નથી, તેથી તેને સ્ટેજ 4 કેન્સર માનવામાં આવે છે. આ કેન્સરથી પ્રભાવિત દર્દીઓમાં સેકેન્ડરી બોન કેન્સરના કિસ્સા વધુ જોવા મળે છે.
- બ્રેસ્ટ કેન્સર
- ફેફસાનું કેન્સર
- પ્રોસ્ટેટ કેન્સર
- કિડની કેન્સર
- મલ્ટીપલ માયલોમા
- મેલાનોમા
- સેકેન્ડરી બોન કેન્સરના લક્ષણો
હાડકામાં વધુ દુખાવો
હાડકાંમાં સતત પીડા એ હાડકાંના કેન્સરનું મુખ્ય લક્ષણ છે. તે અસ્થિ કેન્સરનું પ્રથમ લક્ષણ પણ માનવામાં આવે છે. શરૂઆતમાં, થોડી અને ધીમી પીડા શરૂ થાય છે પરંતુ સમય જતાં દુખાવો વધુ તીવ્ર અને સતત થઈ શકે છે. જો હાડકામાં વધુ દુખાવો હોય તો ડોક્ટરને મળવું મહત્વપૂર્ણ છે.
હાડકામાં ફેક્ચર
જ્યારે કેન્સરગ્રસ્ત પેશીઓ હાડકાં સુધી પહોંચે છે, ત્યારે હાડકાં નબળા થવા લાગે છે. આવી સ્થિતિમાં નબળા હાડકાં તૂટવાનું જોખમ વધારે છે. હાડકાંનું અસ્થિભંગ એ પણ સેકેન્ડરી બોન કેન્સરનું મુખ્ય લક્ષણ છે.
થાક અને નબળાઇ
લોહીમાં કેલ્શિયમનું પ્રમાણ વધવું પણ હાડકાના કેન્સરનું કારણ બને છે. હાડકાંના કેન્સરમાં હાડકામાં દુખાવો, નબળાઇ અને થાક લાગવો એ સામાન્ય છે.
ભૂખ ન લાગવી
સેકેન્ડરી બોન કેન્સરના કિસ્સામાં, ભૂખ ઓછી લાગે છે. આ સમસ્યા કેન્સરવાળા લોકોમાં ખૂબ સામાન્ય છે.
સેકેન્ડરી બોન કેન્સરનું નિદાન કેવી રીતે કરવું જોઈએ ?
દર્દીમાં સેકેન્ડરી બોન કેન્સરના લક્ષણો મળતા ડોક્ટર પ્રથમ દર્દીની તપાસ કરે છે. ઇમેજિંગ તકનીકોનો ઉપયોગ પરીક્ષણોમાં થાય છે.
બોન સ્કેન
હાડકાના સ્કેન દ્વારા એ શોધવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવે છે કે વ્યક્તિમાં સેકેન્ડરી બોન કેન્સર છે કે નહીં. બોન સ્કેનીંગ દ્વારા, શરીરના તમામ હાડકાંની તપાસ કરવામાં આવે છે, સેકેન્ડરી બોન કેન્સરના કિસ્સામાં, સ્કેન પરિણામો હાડકાને અસરગ્રસ્ત હોવાનું જાણવા મળે છે.
સીટી સ્કેન
સેકેન્ડરી બોન કેન્સર શોધવા માટે સીટી સ્કેન પણ કરવામાં આવે છે. સીટી સ્કેન શરીરના હાડકાં તેમજ અન્ય અવયવોની તપાસ કરે છે.
એમઆરઆઈ
એમઆરઆઈ સ્કેન દ્વારા પણ સેકેન્ડરી બોન કેન્સર શોધી શકાય છે. કરોડરજ્જુ અને શરીરના અન્ય સાંધાઓનું પરીક્ષણ કરીને એમઆરઆઈ દ્વારા માધ્યમિક હાડકાના કેન્સરની તપાસ કરવામાં આવે છે.
એક્સ-રે
એક્સ-રે દ્વારા પણ શરીરના હાડકાંમાં સેકેન્ડરી બોન કેન્સરની તપાસ થઈ શકે છે.
પીઈટી સ્કેન
પીઈટી સ્કેનમાં, કિરણોત્સર્ગી તત્વો લોહીમાં મિક્સ કરીને પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે. આ પરીક્ષણ દ્વારા શરીરના કયા હાડકામાં સેકેન્ડરી બોન કેન્સર જોવા મળે છે, તે તપાસવામાં આવે છે.
બાયોપ્સી
બાયોપ્સી એ શરીરમાં કેન્સર માટે સ્ક્રિનિંગની સૌથી સામાન્ય પદ્ધતિ છે. ઇમેજિંગ અને અન્ય પદ્ધતિઓ દ્વારા કરવામાં આવેલા પરીક્ષણના અહેવાલ દ્વારા જ્યારે કેન્સરની તપાસ કરવામાં આવતી નથી ત્યારે આ પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે.
સેકેન્ડરી બોન કેન્સરની સારવાર
સેકેન્ડરી બોન કેન્સર એ શરીરના અન્ય ભાગમાં થતા કેન્સર દ્વારા થતી બીમારી છે. આ રોગની સારવારની ઘણી રીતો છે જેમ કે હોર્મોન થેરેપી, રેડિયોફાર્મ્યુટિકલ તકનીકનો ઉપયોગ થાય છે. સેકેન્ડરી બોન કેન્સરની સારવાર પણ પ્રાથમિક સ્થિતિમાં કેન્સરની પ્રારંભિક સારવાર પદ્ધતિઓ દ્વારા જ કરવામાં આવે છે. ઓપરેશન, રેડિયેશન થેરેપી, કીમોથેરેપી અને ટાર્ગેટેડ થેરેપીનો ઉપયોગ સેકેન્ડરી બોન કેન્સરની સારવાર માટે થાય છે. ડોકટરના જણાવ્યા મુજબ સેકેન્ડરી બોન કેન્સર જેવા લક્ષણોની શરૂઆત થયા પછી તરત જ ડોક્ટર પાસે જઈને સારી સારવાર મેળવવી જોઈએ. કેન્સર જેવા રોગમાં બેદરકારી જીવલેણ બની શકે છે.
અમારી દરેક પોસ્ટ સૌથી પહેલા વાંચવા નીચેની પ્રોસેસ ફક્ત એકજ વાર કરવાની રહેશે.
વધુ રસપ્રદ માહિતી અને નવી પોસ્ટ વાંચવા માટે ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરો.
નોંધ –
આ વેબસાઈટ પર આપેલા નુસખા, આયુર્વેદ તથા નેચરલ પધ્ધતિઓ, ફીટનેસ ટિપ્સ તથા કસરત વગેરે દરેક બાબતો દરેક વ્યક્તિની તાસીર અનુસાર કામ કરે છે. કોઈ એક વ્યક્તિને થયેલ ફાયદો કે નુક્સાન બધાને જ થાશે એવું માનવું જોઈએ નહીં. તમારા ડોક્ટરને મળીને અથવા પૂછીને જ કોઈ પણ પ્રયોગ અપનાવવો જોઈએ. મોટા ભાગના આવા પ્રયોગો નિર્દોષ હોય છે. પણ, ક્યારેક તાસીર અનુસાર તકલીફ પણ પડી શકે.
આપણું પેજ “હેલ્થ ગુજરાત” માણતા રહો અને શેર કરતા રહો!
આપના સહકારની આશા સહ,
ટીમ હેલ્થ ગુજરાત