જેમાં બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશ એ દત્તાત્રેયનાં ત્રણ સ્વરૂપો સમાયેલા છે, એવા દત્તાત્રેય ભગવાનની જયંતિ છે આજે. જાણો તેમના પ્રાગટ્યની પૌરાણિક કથા… ભગવાન દત્તાત્રેયનો જન્મ ત્રિદેવની આ અનોખી કરામતથી થયો છે…
આજે દત્તાત્રેય જયંતિ છે, જેને દત્ત જયંતિ પણ કહે છે. હિન્દુ કેલેન્ડર મુજબ ભગવાન દત્તાત્રેયનો જન્મ માગસર માસની પૂર્ણિમાની તિથિએ થયો હતો. ભગવાન દત્તાત્રેય બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ એમ ત્રણેય પ્રમુખ ભગવાનના ત્રણ સ્વરૂપોનું એક સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે. શાસ્ત્રો અનુસાર ભગવાન દત્તાત્રેયે ૨૪ ગુરુઓ પાસેથી જ્ઞાન મેળવ્યું હતું. તેમના નામ પરથી જ દત્ત સંપ્રદાયનો ઉદય થયો છે. દક્ષિણ ભારતમાં પણ તેમના ઘણા પ્રખ્યાત મંદિરો છે. દત્તાત્રેય જયંતિના દિવસે તેમના ભક્તો વ્રત – ઉપવાસ કરે છે. આ દિવસે તેમના દર્શન કરવાથી ભક્તોની તમામ મનોકામના પૂર્ણ થાય છે.
માગસર મહિનો ધાર્મિક રૂપે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. આ મહિનામાં લગ્ન પ્રસંગો લેવા જેવા શુભ કાર્યો પણ કરવામાં આવે છે. માગસર મહિનાની પૂર્ણિમા પણ ખૂબ જ શુભ મનાય છે. આ દિવસે ભગવાન દત્તાત્રેયની જન્મજયંતિની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. ધાર્મિક માન્યતા અનુસાર, આ દિવસે ભગવાન દત્તાત્રેયનો જન્મ પ્રદોષકાલે થયો હતો. આ વખતે પણ માગસર મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે ભગવાન દત્તાત્રેયની જન્મજયંતિની ઉજવણી કરવામાં આવશે. ચાલો જાણીએ ભગવાન દત્તાત્રેયની જીવન કથા અને તેમના ધાર્મિક મહત્વ વિશે…
શું છે દત્તાત્રેય જયંતિ? જાણો મહત્વ….
ભગવાન દત્તાત્રેય જયંતિ દર વર્ષે માગસરની પૂર્ણિમાએ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે, બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશ, એમ ત્રણેય દેવોનું સ્વરૂપ કહેવાતા દત્તજીનો જન્મ થયો હતો. ભગવાન દત્તાત્રેયના રૂપમાં જોઈએ તો તેમના છ હાથ અને ત્રણ ચહેરાઓ છે. તેઓ ત્રિદેવ સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે. આ દિવસે ભગવાન દત્તના બાળ સ્વરૂપની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે.
કઈ રીતે થયા પ્રગટ ભગવાન દત્તાત્રેય, જાણો તેમના જન્મની સાથે જોડાયેલ અનોખી કથા…
દત્તાત્રેય કથા
માતા લક્ષ્મી, દેવી પાર્વતી અને સરસ્વતી માને એકવાર વારાફરતી નારદ મુનિએ જઈને પૃથ્વી પરના દેવી અનસુયાના સતિત્વના વખાણ કર્યા. એ સમયે આ ત્રણેય દેવીઓને પોતાના પતિવ્રતા હોવા પર ખૂબ ગર્વ હતો. તેથી તેમને માતા અનસુયાની પરિક્ષા કરવાની ઇચ્છા થઈ.
એવું માનવામાં આવે છે કે જ્યારે મહર્ષિ અત્રિ મુનિની પત્ની અનસુયાના પતિવ્રતા હોવાનો મહિમા ત્રણેય લોકમાં પ્રસરવા લાગ્યો, ત્યારે માતા અનસૂયાની કસોટી લેવા માટે માતા પાર્વતી, મા લક્ષ્મી અને મા સરસ્વતીની વિનંતી પર ત્રણેય દેવો બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ પૃથ્વી લોક પાસે પહોંચ્યા. ત્રણેય દેવો સાધુ વેશે આશ્રમમાં પહોંચ્યા અને માતા અનસુયાની સામે ભોજનની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી. માતા અનસુયાએ તેમને દ્વાર પર આવેલા જોઈને પ્રણામ કર્યા અને તેમના આતિથ્યમાં કંદમૂળ – ફળફળાદિ ધર્યા.
ત્રણે દેવતાઓએ સાધુના સ્વરૂપમાં આવીને માતા અનસુયાની સામે એક શરત મૂકી હતી કે તેઓ ત્યાં સુધી તેમનો આતિથ્ય સત્કાર નહીં સ્વીકારે જ્યાં સુધી તેઓ નિર્વસ્ત્ર થઈને તેમને ખોળામાં બેસાડીને ભોજન નહીં પીરશે. માતા અનસુયા આ અજીબ શરત જાણીને મૂંઝવણમાં આવી ગયાં. તેમણે આ વિકટ સ્થિતિમાં ધ્યાન ધર્યું અને તેના પતિ અત્રિ મુનિને યાદ કર્યા, ત્યારે તેમની સામે બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશ સાધુ તરીકે આવેલા છે એમ જોયા. માતા અનસુયાએ પતિ અત્રિ મુનિના કમંડળમાંથી જળ કાઢીને આ ત્રણેય સાધુ વેશે આવેલ દેવતાઓ ઉપર છાંટ્યું. જોત જોતાંમાં ત્રણેય દેવતાઓ છ માસના શિશુના સ્વરૂપમાં આવી ગયા અને તેમની શર્ત મુજબ મા અનસુયાએપછી માતાએ શરત પ્રમાણે તેમને ખોળામાં બેસાડીને બાળકની જેમ જમાડ્યા.
તે જ સમયે, ત્રણેય મહિલાઓ પતિના વિયોગમાં વ્યથિત થઈ ગઈ હતી. ત્યારે નારદ મુનિએ તેમને પૃથ્વી લોકમાં બનેલ ઘટના વિશેની કથા સંભળાવી. ત્રણેય દેવીઓ પૃથ્વી લોક પાસે પહોંચી અને માતા અનસુયાની માફી માંગી. ત્રણેય દેવતાઓએ પણ તેમની ભૂલ સ્વીકારી અને માતાના ગર્ભાશયમાંથી જન્મ લેવાની વિનંતી કરી. આ પછી, ત્રણે દેવોએ દત્તાત્રેય તરીકે જન્મ થયો. ત્યારથી, માતા અનસૂયાની પુત્રાદિની તરીકે પૂજા કરવામાં આવે છે.
દત્ત ભગવાનનું ત્રિદેવ સ્વરૂપ છે સૌમ્ય…
ભગવાન દત્તાત્રેય બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશ એ ત્રણ સ્વરૂપનું એક સાથે પૂજા કરાય છે. ભગવાન દત્તાત્રેયને શ્રી ગુરુદેવદત્ત પણ કહેવામાં આવે છે. આ દિવસે મોટી સંખ્યામાં ભક્તો ભગવાન દત્તાત્રેયના મંદિરોમાં પૂજા અર્ચના કરવા માટે પહોંચે છે.
આ રીતે પડ્યું નામ દત્તાત્રેય…
મહાયોગીશ્વર દત્તાત્રેયને મુખ્યત્વે ભગવાન વિષ્ણુના અવતાર માનવામાં આવે છે. તેમનો જન્મ પ્રદોષ સમયગાળા દરમિયાન માગસરની પૂર્ણિમા પર થયો હતો. શ્રીમદ્ભાગવત મુજબ મહર્ષિ અત્રિએ પુત્રની ઇચ્છા રાખીને ઉપવાસ કર્યા હતા, જેના કારણે ભગવાન વિષ્ણુએ મહર્ષિ અત્રિને કહ્યું, “દત્તો માયામિતિ જો ભગવાન દત્તુ” એટલે કે મેં તમને મારી જાતને આપી દીધી. ભગવાન વિષ્ણુના વચન મુજબ ભગવાન વિષ્ણુનો જન્મ અત્રિ મુનિના પુત્ર તરીકે થયો હતો અને દત્ત તરીકે ઓળખાતા થયા. અત્રિ પુત્ર હોવાના કારણે તે આત્રેય તરીકે પણ ઓળખાય છે. તેઓ દત્ત અને આત્રેય સાથે સંયોગ કરીને દત્તાત્રેયના નામથી પ્રખ્યાત થયા. તેમની માતા મહાન પિતૃસત્તાક અનસુઇયા દેવી હતી, તેનો પતિ ધર્મ જગ વિખ્યાત છે. ભગવાન દત્તાત્રેયને કૃપાની મૂર્તિ માનવામાં આવે છે.
દત્ત જયંતિના શું કરવું જોઈએ…
આ દિવસે કોઈપણ દત્ત મંદિરે જઈને દત્ત ભગવાનના અલૌકિક સ્વરૂપના દર્શન કરવા જોઈએ. એ દિવસે વ્રત કે ઉપવાસ કરવો જોઈએ અને દત્ત સ્તુતિ ગાવી જોઈએ. આ દિવસે દત્ત ભગવાનમાં આસ્થા રાખનાર ભક્તોએ માંસાહાર, મદિરા કે અન્ય વસનોથી દૂર રહીને ભક્તિ કરવી જોઈએ. બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશ એમ ત્રણેય દેવતાઓની પણ આ દિવસે પૂજા – અર્ચના કરવાનું મહત્વ છે.
અમારી દરેક પોસ્ટ સૌથી પહેલા વાંચવા નીચેની પ્રોસેસ ફક્ત એકજ વાર કરવાની રહેશે.
વધુ રસપ્રદ માહિતી અને નવી પોસ્ટ વાંચવા માટે ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરો.
આપણી માતૃભાષા 21મી સદીમાં પણ જીવંત રહે અને નવી પેઢીને એનો લાભ મળે એ માટે અમે રોજ નવી સ્ટોરી, રસપ્રદ લેખો, ઉપયોગી માહિતી, લાઈફ ઇઝી ટિપ્સ, નવી નવી વાનગીઓની વણઝાર તમારા ફેસબુકમાં લાવવા કટિબદ્ધ છીએ !
– તમારો જેંતીલાલ
