બિજલી મહાદેવ ભારતના હિમાચલ પ્રદેશના પવિત્ર મંદિરોમાંનું એક છે. તે કુલ્લુની ખીણમાં આશરે 2,460 મીટરની ઊંચાઇએ સ્થિત છે. બિજલી મહાદેવ ભારતના પ્રાચીન મંદિરો પૈકી એક ગણાય છે. બિયસ નદીની આસપાસ કુલ્લુથી 22 કિ.મી. દૂર, તે 3 કિ.મી. ઉપરની તરફ મુસાફરી કરીને ત્યાં પહોંચી કરી શકાય છે.
કુલ્લુ અને પેરાવતી ખીણપ્રદેશોનું ભવ્ય દૃશ્ય મંદિરમાંથી જોઈ શકાય છે. બિજલી મહાદેવ મંદિરના 60 ફીટના ઊંચા વિસ્તારમાં સૂર્ય દેવતાના કિરણો ચાંદીની સોયની જેમ ચમકતા હોય છે.
બિજલી મહાદેવ મંદિર વિશે એવું કહેવામાં આવે છે કે ઊંચા વિસ્તારમાંથી વીજળીના સ્વરૂપમાં દૈવીય આશીર્વાદો વરસે છે. અહીં પ્રવર્તમાન દંતકથાઓ અનુસાર એવું માનવામાં આવે છે કે મંદિરના પૂજારી મંદિરની અંદર મુકાયેલ શિવલિંગને માખણ અને સત્તુનો ભોગ ધરાવવામાં આવે છે. જેથી કરીને દરેક વીજળીના ચમકારા બાદ પ્રસાદના ભોગને લીધે તે વીજળીના અંશોને છૂટા કરવામાં આવે છે.
આપણો દેશ સદીઓથી હિન્દુ ધાર્મિક દેવી – દેવતાઓની પૂજા કરે છે અને અનેક મંદીરો આવેલાં છે. આ શિવ મંદિરનો અલાયદો ઇતિહાસ છે. આ મંદિરના અનોખા મહિમાની રસપ્રદ વાત જાણીએ.
ઐતિહાસિક બિજલી મહાદેવ મંદિર
હિમાચલ પ્રદેશનું કુલૂમાં આવેલું બિજલી મહાદેવનું મંદિર પ્રખ્યાત છે. કુલુનો ઇતિહાસ બિજલી મહાદેવના મંદિર સાથે જોડાયેલ છે. અહીં કબાયસ નદી અને પાર્વતી નદીનું સંગમ છે. અહીં એક પર્વત ઉપર બિજલી મહાદેવનું મંદિર આવેલ છે. એક લોકવાયકા મુજબ જાણવા મળ્યું છે કે તેનો આકાર છે સર્પાકાર. મોટું અજગર જાણે વીંટળાયું છે એવું લાગશે. કુલુના લોકો માને છે કે આ અજગરનો નાશ મહાદેવ કરેલ છે. આ બિજલી મહાદેવના મંદિરમાં રહેલા શિવલિંગ ઉપર દર બાર વર્ષ ભયંકર વીજળી પડે છે. જેના કારણે તે શિવલિંગ તૂટી જાય છે અને તેના અનેક ટુકડા થાય છે. ત્યાં પૂજા કરતા પૂજારી આ ટુકડાઓને એકઠા કરીને ગામના લોકોએ આપેલા શુદ્ધ માખણ વડે તેને જોડે છે. આ શિવલિંગ માખણ વડે જોડાય છે તે પછી થોડા જ સમયમાં ભંગાણ થાય છે. અહીંના સ્થાનિક લોકોમાં બિજલી મહાદેવ ખૂબ મહત્વ છે. તેમજ કુલ્લુ ફરવા આવતા પ્રવાસીઓ પણ આ મંદિરની અચૂક મુલાકાત લે છે.
કુલાન્ત રાક્ષસનો નાશ
અહીં એક રાક્ષસ વિશેની દંત કથા પ્રચલિત છે જેમાં કઇંક એવું છે કે અહીં કયુલાત નામનો રાક્ષસ રહેતો હતો, તે અજગરનું રૂપ ધારણ કરતો હતો. એ આ સ્થળે આવીને અવિરત વહેતી નદીમાં ડૂબકી લગાવતો. આના વિશે શિવજીને જ્યારે ખબર પડી ત્યારે તેઓ ચિંતિત થયા અને કુલેન્ટ પાસે ગયા. તેને કાનમાં કહ્યું; “અગ્નિ બાંધીને બેઠા છો, પણ તેની સંભાળ રાખતા નથી.” કુલાન્ત જેવો તે જોવા પાછળ વળ્યો કે ભોલેનથે તેના માથા પર હુમલો કર્યો. કુલાન્ત મૃત્યુ પામ્યો. તે સ્થળે એક વિશાળ સર્પાકાર વલયો બન્યા જ્યાં કુલ્લુ ગામ વસ્યું. આ રીતે એક કુદરતી સૌંદર્ય સભર પર્યટન સ્થળ કુલાન્ત નામના રાક્ષસ ઉપરથી પડ્યું.
શિવલિંગ ઉપર જ વીજળી કેમ પડે છે?
આ શહેર પર્વત પર વસ્યું છે, અને તેની ઉપરની બાજુએ ટોચ પર જ્યાં ભગવાન શિવનું મંદિર કે જે બિજલી મહાદેવ નામે ઓળખાય છે. ભગવાન શવે જ ઇન્દ્ર દેવને દર બાર વર્ષે અહીં એકવાર વીજળી પડવાના કહેવામાં આવ્યું હતું કે કુલાન્ટ રાક્ષસ પાછો જીવતો નથી. જો કે, ભગવાન વીજળી પડવાથી જન ધનુષ નુકસાન પહોંચાડે છે, તો તે તેઓની ઉપર જતા હોય છે. અને આમ કુળના રહેવાસીઓ તે બચાવી લે છે. આ કારણે અહીં સ્થપાયેલ ભગવાન શિવ તેમજ આ મંદિરનું નામ બિજલી મહાદેવ છે.
કુલુના લોકો બિજલી મહાદેવ મંદિરમાં અત્યંત શ્રદ્ધા છે. તેઓ માને છે કે ભગવાન શિવ જ તેમને દર બાર વર્ષે બચાવે છે, તો આ ગામ કયારે ખલાસ થઈ જશે. ભાદરવા મહિનામાં બિજલી મહાદેવ મંદિર આગળ મોટો મોર ભરાય છે, જ્યાં આખું ગામ તે મેળાનો આનંદ માણે છે. એટલું જ નહીં શિવરાત્રિના દિવસે પણ લોકોની અનહદ ભીડ અહીં જોવા મળે છે. શિવરાત્રિના દિવસે અહીં મેળો જામે છે. કુલુ શહેરથી બિજલી મહાદેવ મંદિર 60 કિલોમીટર દૂર પર્વત ઉપર ટ્રેકિંગ પણ કરી શકાય છે.
બિજલી મહાદેવ યાત્રાધમે કેમ પહોંચાય?
વધુ પડતી ઠંડી પડતી હોય એવી ઋતુમાં આ બિજલી મહાદેવનું મંદિર બંધ રહે છે. અહીં ખૂબ બરફ પડે છે. ઉનાળામાં આ મંદિરના દર્શન ખૂબ સરસ થાય છે. જો કે ઠંડી ઓછી થતાં શિવરાત્રિ દરમિયાન આ મંદિર ખુલ્લું હોય છે. અહીં ટ્રેકિંગ કરીને પગપાળા જઈ શકો અથવા ઘોડેસવારી કરીને પણ અડધે સુધી જઇ શકાય. અહીં પહોંચવા હેલિપેડ પણ બનાવવામાં આવ્યું છે. હેલિકોપ્ટરની સેવાનો લાભ પણ મેળવી શકાય છે.
બિજલી મહાદેવના મંદિરના દર્શનનો સમય સવાર 7 વાગ્યાથી સાંજના 6 વાગ્યા સુધી હોય છે. સાંજ મોડી સાંજ પછી આ મંદિર બંધ રહે છે. કુલ્લુ શહેરા આખું આ સ્થળેથી એક નજરે જોઈ શકાય એવી તેની રચના છે.
