વિકાસશીલ ભારતને વિકસિત દેશોની કેટેગરીમાં જોવા કોણ નથી માંગતું . ભારતે દરેક ક્ષેત્રમાં મોટા પ્રમાણમાં વિકાસ કર્યો છે , પરંતુ લિંગ સમાનતાના ક્ષેત્રમાં ભારત હજી પણ પાછળ છે . આપણા દેશમાં બહાર કામ કરતા મહિલાઓની સંખ્યા ઘણી ઓછી છે. વર્લ્ડ ઇકોનોમિક ફોરમના જેન્ડર ગેપ રિપોર્ટમાં , ભારતએ 144 દેશોમાંથી 108 મો રેન્ક મેળવ્યો છે , જ્યારે આર્થિક રીતે ભારતનું પ્રદર્શન ખરાબ હતું . આમાં , આર્થિક ભાગીદારી અને તકના માપદંડ પર ભારત 139 મા ક્રમે છે.
આ ઉપરોક્ત શબ્દો સૂચવે છે કે આજે પણ મહિલાઓ સમાજમાં પુરુષો સાથે મેળ ખાતી નથી . તમે આ નિવેદન ઘણી વાર સાંભળ્યું હશે અને દરરોજ ઉભી થયેલી આ વાતો થી કંટાળી પણ ગયા હશો. તો પછી આ તરફ ધ્યાન આપો , જ્યાં એક અહેવાલ મુજબ , જો ભારતમાં બહાર કામ કરતી મહિલાઓની સંખ્યા પણ પુરુષોની સમાન થઈ જાય . આવી સ્થિતિમાં ભારતનો જીડીપી બમણો થશે .
સૌથી આશ્ચર્યજનક વાત એ છે કે ભારતમાં મહિલાઓની સંખ્યા વધવાને બદલે તે ઓછી થઈ રહી છે . જો આવું ન હોત તો ભારત 27 ટકા વધુ સમૃદ્ધ દેશ બની શક્યો હોત. જાણો , મહિલા કર્મચારીઓની સંખ્યા ઓછી હોવાનું કારણ અને તે દેશની આર્થિક સ્થિતિને કેવી રીતે નબળી બનાવે છે .
આંકડાઓ પર નજર નાખવામાં આવે તો ?
2017 માં , મેકકન્સી ગ્લોબલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ દ્વારા એક અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો . જેમાં જોવા મળ્યું કે ખૂબ ઓછી મહિલાઓ તેમના ઘરની બહાર કામ કરે છે . તેથી જ દેશના આર્થિક ઉત્પાદનને ખૂબ અસર થાય છે .
આ સિવાય એવું પણ કહેવામાં આવ્યું હતું કે જો અર્થવ્યવસ્થામાં મહિલાઓની ભાગીદારી પુરુષો સમાન બની જાય તો તેના કારણે વર્ષ 2025 માં ભારતનો જીડીપી (જીડીપી) 60% સુધી થઈ શકે છે . તેમજ જો આપણે એશિયન ડેવલપમેન્ટ બેંક વિશે વાત કરીએ , તો એવું પણ કહેવામાં આવે છે કે સ્ત્રીઓની ભાગીદારી વધે તો ઉત્પાદનમાં વાર્ષિક જીડીપીમા .૨% ની વૃદ્ધિ થશે .
આ ક્ષેત્રમાં ભારતની સ્થિતિ એટલી નબળી છે કે વર્લ્ડ બેંકના આંકડા મુજબ, ભારતમાં પુરુષો અને મહિલાઓના મજૂર ભાગીદારી દરમાં 50 ટકાથી વધુનો તફાવત છે , જે જી -20 દેશોમાં સૌથી વધુ છે .
આ આંકડા જોઇને વિકસિત ભારતનું સપનું એક જ ઝટકામાં હણાઇ ગયું .
હકીકતમાં, છેલ્લા કેટલાક દાયકાઓમાં ખૂબ ગતિશીલ અર્થવ્યવસ્થામાં , મહિલા કર્મચારીઓની સંખ્યામાં વધારો થયો છે . આ સંખ્યામાં વધારો કર્યા પણ વિના પુરુષ બેરોજગારી વધી છે . આ મોટા મોટા આંકડાઓ થી તમે કંટાળી જશો , પરંતુ સમસ્યાને ગંભીરતાથી સમજવા માટે , તેમના પર નજર રાખવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે . ભારત વિશ્વના એવા દેશોમાં ગણાય છે જ્યાં મહિલા કર્મચારીઓની સંખ્યા ખૂબ ઓછી છે .
ચાલો તમને જણાવી દઈએ કે આપણે આપણા પાડોશી દેશ પાકિસ્તાન કરતા માત્ર બે ટકા આગળ છીએ . પાકિસ્તાનમાં 25 ટકા મહિલાઓ બહાર કામ કરે છે જ્યારે ભારતમાં 27 . ખાસ વાત એ છે કે પાકિસ્તાનમાં આ સંખ્યા વધી રહી છે પરંતુ ભારતમાં આ સંખ્યા સતત ઓછી થઈ રહી છે . જે ખરેખર એક ચિંતા નો વિષય છે .
છેવટે, આ સંખ્યા માં સતત ઘટાડો થવાનું કારણ શું છે . . .
લગ્ન , બાળકો અને કૌટુંબિક જવાબદારીઓ ! મહિલાઓ બહાર કામ ન કરવામાં મોટાભાગનાં કારણો સામાન્ય છે . જેમાં લગ્નજીવનમાં વધારો , બાળજન્મ અને અન્ય પારિવારિક જવાબદારીઓ મુખ્ય છે .
આ સિવાય જ્યારે પણ પતિ-પત્નીની ઘરેલું જવાબદારી સંભાળવાની વાત આવે છે.ત્યારે સ્ત્રીઓ નોકરી છોડી દે છે . સમગ્ર રોજગારની વાત કરીએ તો , આજે પણ મહિલાઓ કૃષિ જેવા મજૂર બળ ક્ષેત્રે મોટી સંખ્યામાં કામ કરે છે . પરંતુ મોટા શહેરોમાં વ્હાઇટ-કોલર નોકરી કરતી મહિલાઓ ખુબજ ઓછી જોવા મળે છે .
એવું પણ જોવા મળ્યું છે કે જેમ જેમ ઘરો વધુ સમૃદ્ધ થાય છે , તેમ તેમ તેઓ મહિલાઓને ઘરની બહાર કામ કરવા દેતા નથી . સમાજની રૂઢીચુસ્ત વિચારસરણીને લીધે , એક છોકરીએ પહેલા તેના પરિવારને કોઈ કામ કરવા માટે મનાવવું પડશે . અને જેમ તેમ ઘરના સભ્યો ને મનાવી ને તે નોકરી ચાલુ કરશે .
પરંતુ સામાન્ય રીતે લગ્ન પછી , તેણી હંમેશાં સાસરિયાં અને પોતાને સામાજિક એકલતા થી બચવા માટે તે નોકરી છોડી દે છે . તમને જણાવી દઈએ કે વર્ષ 2005 માં પુરુષોએ 36 મિલિયન થી વધુ નોકરી ઓ માંથી 90% નોકરીઓ પર કબજો કર્યો હતો .
અને જે કહે છે કે સ્ત્રીઓને પોતાને કામ કરવાનું પસંદ નથી . આંકડા તેમના માટે સારો જવાબ છે વસ્તી ગણતરીના આંકડા દર્શાવે છે કે જો નોકરી ઉપલબ્ધ હોય તો , ઘરે રહેતી એક તૃતીયાંશ મહિલાઓ કામ કરવાનું પસંદ કરશે. ભારતની 90 ટકા મહિલાઓ અસંગઠિત ક્ષેત્રમાં કાર્યરત છે . જેમાં મહિલાઓ માટે માત્ર વેતન ઓછું નથી . બાળક ના અપૂરતા ઉછેર ની ચિંતા ને લીધે બહાર કામ કરતી મહિલાઓ મૉટે ભાગે બહાર કામ કરવાનું ટાળતી હોય છે .
તો આ અંતર કેવી રીતે ઘટાડી શકાય ?
અમે હંમેશાં એવું માન્યું છે કે કોઈ પણ સમસ્યાનું પહેલું સમાધાન શિક્ષણને પ્રોત્સાહન આપવું છે . પરંતુ જો આપણે આ સંદર્ભમાં કોઈ ઉદાહરણ ધ્યાનમાં લઈએ તો , ભારતીય મહિલા જેટલુ વધુ શાળાકીય શિક્ષણ મેળવે છે , તેટલીજ તેની નોકરીની સંભાવના ઓછી છે. લાગ્યો ને ઝટકો! તેથી, આ માટે સરકારે અન્ય પગલાં લેવાની જરૂર છે . ઉદાહરણ તરીકે, પ્રસૂતિ રજા, કાર્યસ્થળને મહિલાઓ માટે વધુ સલામત અને મૈત્રીપૂર્ણ બનાવવુ .
ઉપરાંત , ભારતના મજૂર નિયમો મા સુધારણા કરવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે જેથી મહિલાઓને મોટા પાયે રોજગારી મળે. આ ઉપરાંત , ઉત્પાદન અને ઓદ્યોગિક પ્રવૃત્તિને વેગ આપવાના પ્રયત્નોમાં વધારો થવો જોઈએ જેથી ભારત વૈશ્વિક મૂલ્યની સાંકળનો મહત્વપૂર્ણ ભાગ બની શકે .
એડીબીએ પોતાના અહેવાલમાં એ હકીકતને પ્રકાશિત કરી છે કે વૈશ્વિક અર્થવ્યવસ્થામાં ચીનના એકીકરણના પરિણામે મહિલાઓને નોંધપાત્ર ફાયદા થયા છે . આનાથી તેમના માટે રોજગારની તકો ઉભી થઈ હતી. ઉદાહરણ તરીકે, ચીનમાં મેનેજમેન્ટ નોકરીમાં મહિલાઓનો હિસ્સો 1982 માં 10% થી વધીને 2010 માં 25% થયો છે .
આવી સ્થિતિમાં ભારતે પણ તેના ઓદ્યોગિક ક્ષેત્રના વિકાસ પર વધુ ભાર મૂકવો જોઈએ . આ બધા સિવાય સમાજને પણ પોતાનો દ્રષ્ટિકોણ બદલવાની જરૂર છે . હંમેશાં એવું જોવા મળે છે કે લોકો છોકરીઓ ને ફક્ત એટલા માટે જ ભણાવતા હોય છે કે જેથી તેઓને એક સારો ભણેલો પતિ મળે .
જે દિવસે આપણો સમાજ આ નાના વિચારો થી ઉપર આવશે, તે દિવસે ભારતની એક અલગ છબી ઉભરી આવશે. કોઈપણ રીતે , મહિલાઓ દેશ નિર્માણ માં સૌથી વધુ ફાળો આપે છે . આવા કિસ્સા માં , મહિલાઓ ને કોઈપણ રીતે ઓછી આકવી એ એક મુર્ખામી જ છે ને !
અમારી દરેક પોસ્ટ સૌથી પહેલા વાંચવા નીચેની પ્રોસેસ ફક્ત એકજ વાર કરવાની રહેશે.
વધુ રસપ્રદ માહિતી અને નવી પોસ્ટ વાંચવા માટે ડાબી તરફ સ્વાઇપ કરો.
આપણી માતૃભાષા 21મી સદીમાં પણ જીવંત રહે અને નવી પેઢીને એનો લાભ મળે એ માટે અમે રોજ નવી સ્ટોરી, રસપ્રદ લેખો, ઉપયોગી માહિતી, લાઈફ ઇઝી ટિપ્સ, નવી નવી વાનગીઓની વણઝાર તમારા ફેસબુકમાં લાવવા કટિબદ્ધ છીએ !
– તમારો જેંતીલાલ